 |
Ρεμπέτικο – Λαϊκή Μουσική (1900 – 1970) α. όλα β. έργα γ. μελέτες / άρθρα δ. ξενόγλωσσα |
Δημήτρης Σταθακόπουλος Δρα Παντείου Πανεπιστημίου Δικηγόρου παρ’Αρείω Πάγω Μουσικολόγου
(Διαβάστε όλη την αρθρογραφία και τις επιστημονικές μελέτες του Δημήτρη Σταθακόπουλου στο 24grammata.com κλικ εδώ)
Το Τραγούδ
ι « Εργάτης τιμημένος» , του Π.Τούντα, το NRA και το New Deal των Η.Π.Α ( 1933-1936 )
βλ. Και εδώ: http://www.24grammata.com/?p=28898
Με αφορμή το ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον των ημερών μας και τις «αναγκαστικές» ιστορικές συγκρίσεις και αναδρομές, αποφεύγοντας τους ιστορικούς αναχρονισμούς, θ’ αναφερθώ σε μιά παλιά συζήτηση που είχαμε με το φίλο Παν.Κουνάδη, σχετικά με το τραγούδι Εργάτης Τιμημένος, του Παν.Τούντα και ειδικά την παραλλαγή που ηχογράφησε ο Κ.Δούσας στις Η.Π.Α , όπου στο τέλος του τραγουδιού αναφέρει : « τώρα με το ένα ρέ ( sic ), θα σου πάρω καναπέ» .
Ο Παναγιώτης μου είχε πεί πως προσπαθούσε για αρκετό καιρό, να καταλάβει τι ήθελε να πεί ο στίχος. Τι σημαίνει ένα ρέ ; Τελικά συνομιλώντας με παλαιούς Ελληνες μετανάστες των Η.Π.Α και τον Γ.Κατσαρό, «ανακάλυψε» πως στην παραλλαγή του Κ.Δούσα, γινόταν αναφορά στο NRA ( έν άρ έϊ , ή ένα ρέ ) και κατ’ επέκταση στο New Deal της περιόδου 1933-36, επαληθεύοντας έτσι για άλλη μιά φορά, πως το τραγούδι λειτουργούσε πάντα ως κοινωνικός καταγραφέας.
Εργάτης Τιμημένος
Παν.Τούντα ( 1932 ) με τον Κ.Ρούκουνα: https://youtu.be/mIBIZ4_QsGw
1935 με τον Κ.Δούσα ΗΠΑ : https://youtu.be/3mvDQKKfmUE
Εκατό δραχμές την μέρα ( την ώρα )
παίρνω τζιβαέρι μου
πες της μάνας σου πως θέλω άμαν αμαν άχ (ώχ )
να σε κάνω ταίρι μου
πες της μάνας σου πως θέλω άμαν αμαν άχ ( ώχ )
να σε κάνω ταίρι μου.
Είμαι εργάτης τιμημένος
όπως όλη η εργατιά
και τεχνίτης ξακουσμένος, αμάν αμάν άχ (ώχ )
λεοντάρι στη δουλειά.
Θα σου χτίσω ένα σπίτι
γύρω με σκαλώματα
ν’ ανεβαίνεις να μου κάνεις, αμάν αμάν άχ ( ώχ )
σκέρτσα και καμώματα.
Θα μου τηγανίζεις ψάρια
με παντζάρια σκορδαλιά
θα γλεντούμε όλα τα βράδια, αμάν αμάν άχ ( ώχ )
με ρετσίνα και φιλιά ( βιολιά ) .
*( Κ.Δούσας ) : Τώρα με το NRA ( έν άρ εϊ ή ένα ρε ),
θα σου πάρω καναπέ
χάρη θέλω από ΄σένα αμάν αμάν ώχ
πες πουλάκι μου το ναι.
Οταν γίνεται αναφορά στο New Deal ( Νέα Συμφωνία ), ουσιαστικά περιγράφεται μια σειρά οικονομικών προγραμμάτων που θεσπίστηκαν στις Η.Π.Α, με Προεδρικά διατάγματα και Νόμους ψηφισμένους από το Κογκρέσο, κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Φραγκλίνου Ρούσβελτ, στο χρονικό διάστημα 1933 – 1936, ως απάντηση στην καταστροφική ύφεση του 1929. Σκοπός των προγραμμάτων, ήταν η ανακούφιση των φτωχότερων στρωμάτων και των ανέργων, παράλληλα η ανάκαμψη τ
ης οικονομίας και η αναμόρφωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος ώστε να μην επαναληφθεί – τουλάχιστον σύντομα – παρόμοια υφεσιακή κατάσταση.
Τα πρώτα μέτρα λήφθηκαν αμέσως, μετά την εκλογή του Ρούσβελτ, τις λεγόμενες «Πρώτες 100 ημέρες» ( κάτι μας θυμίζει αυτό ) και εντατικοποιήθηκαν με μέτρα όπως η «Έκτακτη Τραπεζική Πράξη» σχετικά με την άδεια λειτουργίας των τραπεζών κατόπιν εγκρίσεως του Ομοσπονδιακού Ταμείου. Δημιουργήθηκε το Federal Deposit Insurance Corporation για την εξασφάλιση των καταθέσεων μέχρι 2.500 δολ., μειώθηκαν οι μισθοί και τα οικονομικά προνόμια των δημοσίων υπαλλήλων, ενώ όλα τα αποθέματα χρυσού του Ομοσπονδιακού Ταμείου παραδόθηκαν στο Υπουργείο Οικονομικών, κ.ά.
Επιπλέον, για την καταπολέμηση της ανεργίας, ξεκίνησαν νέα δημόσια έργα, στηρίχθηκαν οι αγρότες και εγκαινιάσθηκε η τραγουδισμένη από τον Κ.Δούσα, εκστρατεία «NRA Blue Eagle» ( Πράξη για την Εθνική Βιομηχανική Ανάκαμψη» – National Industrial Recovery Act – μπλέ αη(ε)τός ), με σκοπό την αύξηση των τιμών μέσω της στήριξης της Βιομηχανίας ύστερα από μια μεγάλη περίοδο αποπληθωρισμού, με την απελευθέρωση του εμπορίου, το οποίο μέχρι τότε βρισκόταν υπό τον έλεγχο προστατευτικών πολιτικών μέτρων.
Το ΝRA National Industrial Recovery Act , εκτός από Πράξη Εθνικής Βιομηχανικής Ανάκαμψης, είχε και απεικόνιση ( βλ. Φωτο ) , με σύμβολο τον μπλέ αη(ε)τό / Blue Eagle, που στο δεξί του πόδι κρατούσε ένα γρανάζι μηχανής και στο αριστερό του τρείς κεραυνούς, δηλώνοντας την άμεση, αστραπιαία και ακαριαία δυναμική βιομηχανική ανάκαμψη.
Πολλές ( όχι όμως όλες ), επιχειρήσεις επικολλούσαν στις τζαμαρίες των προσόψεών τους και γενικά στους χώρους τους, την σχετική απεικόνιση σε μορφή αφίσας, θέλοντας ν’ αποδείξουν /καταδείξουν τη συμμόρφωσή τους με τον σχετικό βιομηχανικό νόμο ανάκαμψης.
Ο σχεδιασμός και διάθεση της αφίσας έγινε στις 20 Ιουλίου 1933 από τον Hugh S. Johnson, τον επικεφαλής της Εθνικής Υπηρεσίας για την ανάκαμψη, ή κατά άλλους από τον καλλιτεχνικό δ/ντή διαφήμισης Charles T. Coiner στηριζόμενο όμως σε σχέδια της πολεμικής βιομηχανίας του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Οι καταναλωτές προτρέπονταν ν’ αγοράζουν προϊόντα και υπηρεσίες μόνον από τις εταιρείες που έφεραν την πατριωτική αφίσα ανάκαμψης NRA.
Επομένως , όταν το 1932 ο Π.Τούντας έγραψε το τραγούδι Εργάτης Τιμημένος, το NRA δεν υφίστατο ακόμα και επομένως δεν θα μπορούσε να το αναφέρει ο συνθέτης στη σύνθεσή του. Ομως στην ηχογράφηση/παραλλαγή του 1935 με τον Κ.Δούσα που έγινε στις Η.Π.Α, το NRA ( έν άρ έϊ ή ένα ρέ ), υπήρχε ήδη από το 1933 και ήταν γνωστή και κατανοητή η έννοια και χρήση του στους Ελληνες των ΗΠΑ γι’αυτό και ο Κ.Δούσας ευφυώς το ενέταξε μέσα στο τραγούδι, μιάς και το λαϊκό τραγούδι ( όπως παλαιότερα το παραδοσιακό ) ήταν γνήσιος κοινωνικός καταγραφέας, ενταγμένο στην κοινωνία και αναφερόμενο προς την κοινωνία από την οποία αντλούσε στοιχεία, ήταν δε σύγχρονο και επίκαιρο !