Ελάχιστος Φόρος Τιμής

24grammata.com/ Λόγος

γράφει ο  συγγραφέας Νάσος Κατσώχης.

Θανάσης Βέγγος…Ο κωμικός, που έκανε γενιές και γενιές να γελάσουν, να χαρούν, να κρατάνε ατάκες για να τις αναπαράγουν στις παρέες τους και να τις φέρνουν στο μυαλό τους σε ατέρμονους κύκλους. Μετέφερε στη μεγάλη οθόνη την Οδύσσεια του Νεοέλληνα, που, παρά τις καλές προθέσεις του, βρίσκεται χωρίς να το θέλει μπλεγμένος στα δίχτυα της διαφθοράς, της κακίας, της μισαλλοδοξίας, της εκμετάλλευσης, αλλά και της δαιδαλώδους γραφειοκρατίας ενός συστήματος που συνθλίβει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Ο Βέγγος, όμως, μετέφερε στην οθόνη  κάτι καθολικό: το σισύφειο έργο του Ανθρώπου, που, αν και πασχίζει πολλές φορές για να πετύχει τους στόχους του, κάτι βρίσκεται τελικά στον δρόμο του να ανατρέπει τα σχέδιά του και να ματαιώνει -κάποτε και κατ’ επανάληψη- τις προσπάθειές του, επιβεβαιώνοντας την πιο μεγάλη αλήθεια: το ατελές του ανθρώπινου όντος.
Κάτι ακόμη, ίσως το πιο ουσιαστικό: κατά τη γνώμη μου, περισσότερο από κάθε άλλο μεγάλο κωμικό του ελληνικού κινηματογράφου κατάφερε να αναδείξει τη  συχνή σύζευξη του κωμικού με το τραγικό σε πλείστες όσες πλευρές του ιδιωτικού και δημόσιου βίου των ανθρώπων: οι ‘παρδαλές’ σε κάποιες ταινίες αμφιέσεις του, τα παθήματά του, η παροιμιώδης καλοσύνη του που παρεξηγείται και γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης, ακόμη και το σήμα-κατατεθέν της κίνησής του, το ατελείωτο τρέξιμο -τρέχει και δεν φτάνει (να ξεμπλέξει από τα δίχτυα του συστήματος) -, μπολιάζουν μαζί το κωμικό και το τραγικό, καθιστώντας στην ουσία δυσδιάκριτα τα όρια που διαχωρίζουν τις φαινομενικά αντίθετες αυτές έννοιες.
Θανάσης Βέγγος, ο άνθρωπος. Ο ΜΕΓΑΛΕΙΩΔΗΣ  -επιτρέψτε- ΑΝΘΡΩΠΟΣ. Ο ανθρωπιστής, ο απλός, ο καθημερινός, ο ακομπλεξάριστος, ο μετριόφρων, ο καλλιτέχνης που δεν ξεπούλησε την προσωπικότητά του στην ευτέλεια των ΜΜΕ, όπως κάνουν εδώ και χρόνια τόσοι και τόσοι, ακόμη και από τον πολιτικο-ιδεολογικό χώρο στον οποίο  ο ίδιος ανήκε -ΧΩΡΙΣ ΩΣΤΟΣΟ ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΤΥΜΠΑΝΙΖΕΙ και να το πουλά προς εξαργύρωση (όπως άλλοι).
Σ’ αυτόν τον αξέχαστο κωμικό, μα πάνω από όλα στον ΚΑΛΟ ΑΝΘΡΩΠΟ, αποτίουμε φόρο τιμής. Και την καλοσύνη, τη γνησιότητα, το ήθος και την απλότητα αυτού του ΑΝΘΡΩΠΟΥ την αναγνώρισε, και μπροστά της υποκλίθηκε, όλος ο κόσμος, πέρα από ‘ετικέτες’, τάξεις και προσωπικές πεποιθήσεις.
Καλό παράδεισο. ΤΟΝ αξίζεις, Θανάση.

Τον ίδιο φόρο τιμής αισθάνομαι την ανάγκη να αποτίσω σε ένα ακόμη πρόσωπο της ανθρώπινης εμβέλειας του Θανάση Βέγγου. Καθόλου τυχαίο, ίσως, που και οι δύο έφυγαν πολύ κοντά χρονικά από τη ζωή (με απόσταση μόνο τριών ημερών ο ένας από τον άλλο).
Αναφέρομαι, φυσικά, στον Απόστολο Σάντα, το σύμβολο, μαζί με τον Μανώλη Γλέζο, της Εθνικής Αντίστασης. Άνθρωπος εξίσου απλός, μετριόφρων, οραματιστής. Μέσα στη θύελλα της Κατοχής έδρασε στο πεδίο του συμβολικού, εκεί όπου συνήθως θεμελιώνεται η υστεροφημία και η ισχύς διαχρονικών αξιών, κατεβάζοντας τη ναζιστική σημαία από τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης, εξοργίζοντας τους κατακτητές, πλήττοντας το αλώβητο ως τότε γόητρό τους και σκορπίζοντας τον γενικό  ενθουσιασμό. Και -πώς ‘παίζει’ με τις ομοιότητες και τις  αντιθέσεις η ίδια η ζωή- όπως κατέβηκε η ναζιστική σημαία από τον ίδιο και τον Μ. Γλέζο τότε, έτσι κατέβηκε τώρα -όχι πλέον ως ενέργεια αντίστασης, αλλά, αντίθετα, ως ενέργεια πάνδημου σεβασμού-  η Ελληνική σημαία στον ίδιο χώρο  (και αλλού, βέβαια), κυματίζοντας μεσίστια την ώρα της νεκρώσιμης τελετής του ΗΡΩΑ.
Άλλος ένας ΑΝΘΡΩΠΟΣ που δεν πρόσφερε τα ιδανικά του προς εξαργύρωση. Δεν χρειαζόταν. Θα παραμείνει για πάντα σύμβολο της Εθνικής Αντίστασης αλλά και του αγώνα κατά του φασισμού, που πάντοτε θερμαίνει τις καρδιές των ελεύθερων ανθρώπων. Όπως  και σύμβολο για το ήθος, τις αρχές και την απλότητά του. Ό,τι, εν τέλει, καταξιώνει και δικαιώνει την ανθρώπινη ύπαρξη.
Αιωνία του η μνήμη.

[email protected]