Borges en griego/ O Mπόρχες στα Ελληνικά

24grammata.com/ ισπανικά / Λογοτεχνία

Jorge Luis Borges
Jorge Luis Borges, además de amar la cultura griega, fue y es recíprocamente amado por los literatos y lectores griegos en general. Ofrecemos aquí dos poemas suyos con referencia a algún elemento helénico y traducidos en 1985 por su gran admirador, el reconocido poeta Dimitris Kalokíris. Versión original, traducción griega y versión fonética para poder leer en voz alta y darse una idea de cómo resuena en ese nuevo registro.

www.lapequenagrecia.com (επισκεφτείτε τον έγκυρο ιστότοπο)

ARTE POETICA
Mirar el río hecho de tiempo y agua
y recordar que el tiempo es otro río,
saber que nos perdemos como el río
y que los rostros pasan como el agua.
Sentir que la vigilia es otro sueño
que sueña no soñar y que la muerte
que teme nuestra carne es esa muerte
de cada noche, que se llama sueño.
Ver en el día o en el año un símbolo
de los días del hombre y de sus años,
convertir el ultraje de los años
en una música, un rumor y un símbolo,
ver en la muerte el sueño, en el ocaso
un triste oro, tal es la poesía
que es inmortal y pobre. La poesía
vuelve como la aurora y el ocaso.
A veces en las tardes una cara
nos mira desde el fondo de un espejo;
el arte debe ser como ese espejo
que nos revela nuestra propia cara.
Cuentan que Ulises, harto de prodigios,
lloró de amor al divisar su Itaca
verde y humilde. El arte es esa Itaca
de verde eternidad, no de prodigios.
También es como el río interminable
que pasa y queda y es cristal de un mismo
Heráclito inconstante, que es el mismo
y es otro, como el río interminable.

ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ
Να κοιτάς το ποτάμι που είναι χρόνος και νερό,
και να θυμάσαι πως ο χρόνος είναι πάλι ένα ποτάμι
να ξέρεις πως πλανιόμαστε σαν το ποτάμι
και οι μορφές μας χάνονται σαν το νερό.

Να νιώθεις πως η αγρύπνια είναι ένας άλλος ύπνος
όπου ονειρεύεσαι πως δεν κοιμάσαι, κι ότι ο θάνατος
που η σάρκα μας τον τρέμει, είναι ο ίδιος θάνατος
που κάθε νύχτα μάς φαίνεται ύπνος.

Να βλέπεις πως η μέρα ή ο αιώνας είναι σύμβολο
της κάθε μέρας, του ανθρώπου και του χρόνου
του, να μεταλλάσσεις την επιδρομή του χρόνου,
σε μουσική, σε ψίθυρο και σύμβολο.

Να βλέπεις πως ο θάνατος είναι ύπνος, το δειλινό
ένα χρυσάφι μελαγχολικό: αυτή είναι η ποίηση
η αθάνατη κι ασήμαντη. Μα η ποίηση
ξανάρχεται σαν την αυγή και σαν το δειλινό.

Καμιά φορά, τα βράδια, ένα πρόσωπο
μας κοιτάει από τα βάθη ενός καθρέφτη,
η τέχνη πρέπει να ‘ναι σαν και τούτο τον καθρέφτη
που μας αποκαλύπτει το ίδιο μας το πρόσωπο.

Λένε πως ο Οδυσσέας, χορταμένος στα θαύματα,
έκλαψε από αγάπη μόλις φάνικε η Ιθάκη
χλωρή και ταπεινή. Η τέχνη είναι τούτη η Ιθάκη,
η αιώνια χλωρή – κι όχι τα θάυματα.

Κι ακόμα, είναι όπως το αέναο ποτάμι
που κυλάει και στέκεται και μέσα του αντιφεγγίζει ο ίδιος
ο Ηράκλειτος, που συνεχώς αλλάζει κι είναι ο ίδιος
και ταυτόχρονα άλλος, έτσι ακριβώς, όπως και το αέναο ποτάμι.

Versión fonética:
Piitikí téjni
Nakitás topotámi puíne jrónos keneró,
kenazimáse posojrónos ínepáli enapotámi,
naxéris posplaniómaste sandopotámi
kiimorfésmas jánonde sandoneró.
Naniózis posiagrípnia íneénas álosípnos
opuonirévese posdenguimáse, kiotiozánatos
puisárkamas tondrémi, íne oídioszánatos
pukázeníjta masfénete ípnos.
Nablépis posiméra íoeónas íne símbolo
tiskáze méras tuanzrópu ketujrónu
tu, nametalásis tinepidromí tujrónu,
semusikí, sepsíziro kesímbolo.
Nablépis posozánatos íneípnos, todilinó
enajrisáfi melanjolikó: aftí íneipíisi
iazánati kiasímandi. Ma ipíisi
xanárjete sandinavguí kesandodilinó.
Kamiá forá, tabrádia, enaprósopo
maskitái apotabázi enóskazréfti,
itéjni prépi náne sanguetúto tongazréfti
pu masapokalípti toídiomas toprósopo.
Léne posoodiséas, jortaménos stazávmata,
éklapse apoagápi mólis fánike iizáki
jlorí ketapiní. Itéjni íne túti izáki,
ieóna jlorí, kióji tazávmata.
Kiakóma, íneópos toaénao potámi
pukilái kestékete kemésatu andifenguí$i oídios
oiráklitos, pusinejós alá$i kiíne oídios
ketaftójrona álos, étsi akribós, oposketoaénao potámi.

EL HACEDOR

Somos el río que invocaste, Heráclito.
Somos el tiempo. Su intangible curso
acarrea leones y montañas,
llorado amor, ceniza del deleite,
insidiosa esperanza interminable,
vastos nombres de imperios que son polvo,
hexámetros del griego y del romano,
lóbrego un mar bajo el poder del alba,
el sueño, ese pregusto de la muerte,
las armas y el guerrero, monumentos,
las dos caras de Jano que se ignoran,
los laberintos de marfil que urden
las piezas de ajedrez en el tablero,
la rosa mano de Macbeth que puede
ensangrentar los mares, la secreta
labor de los relojes en la sombra,
un incesante espejo que se mira
en otro espejo y nadie para verlos,
láminas en acero, letra gótica,
una barra de azufre en un armario,
pesadas campanadas del insomnio,
auroras y ponientes y crepúsculos,
ecos, resaca, arena, liquen, sueños.
Otra cosa no soy que esas imágenes
que baraja el azar y nombra el tedio.
Con ellas, aunque ciego y quebrantado,
he de labrar el verso incorruptible
y (es mi deber) salvarme

Ο ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ
Είμαστε το ποτάμι που επικαλείσαι, Ηράκλειτε.
Είμαστε ο χρόνος. Η άυλη ροή του
παρασέρνει λιοντάρια και όρη,
δακρύβρεχτους έρωτες, σποδό της ηδονής,
ατέρμονη απατηλή ελπίδα,
αυτοκρατορίες τεράστιες που κατάντησαν στάχτη,
ρωμαϊκά κι ελληνικά εξάμετρα,
μουντή μια θάλασσα κάτω απ’ το κράτος της αυγής,
το όνειρο, μια πρόγευση θανάτου,
τα όπλα, τον πολεμιστή, μνημεία,
τα δύο κεφάλια του Ιανού που δε γνωρίζονται,
τους φιλντισένιους λαβυρίνθους που κεντούν
τα πιόνια πάνω στη σκακιέρα,
το χέρι το κόκκινο του Μακμπέθ που θα μπορούσε
να ματώσει τα πέλαγα, τη μυστική
λειτουργία των ρολογιών στη σκιά,
έναν καθρέφτη που κοιτάζεται αδιάκοπα
σ’ έναν άλλο καθρέφτη και κανείς δεν τους βλέπει,
ατσαλένια ελάσματα, τη γοτθική γραφή,
μια ράβδο θειάφι σ’ ένα ντοθλάπι,
τις βαριές καμπάνες της αϋπνίας,
αυγές και δειλινά και ξημερώματα,
αντίλαλους, ζάλη, λειχήνες, άμμο, όνειρα.
Άλλο τίποτα δεν είμαι απ’ αυτές τις εικόνες
που ανακατεύει η τύχη και κατονομάζει η πλήξη.
Μ’ αυτές, αν και τυφλός και τσακισμένος,
έχω να δουλέψω τον ακατάλυτο στίχο
και (αυτό είναι το χρέος μου) να σωθώ.

Versión fonética:
(z = z ibérica; $ = s intervocálica italiana o z inglesa de zoo)
Odimiurgós
Ímaste topotámi puepikálese, iráklite.
Ímaste ojrónos. iáili roítu
parasérni liondária keóri,
dakríbrejtus érotes, spodó tisidonís,
atérmoni apatilí elpída,
aftokratoríes terásties pukatándisan stájti,
romaiká kieliniká exámetra,
mundí miazálasa káto aptokrátos tisavguís,
toóniro, miaprógevsi zanátu,
taópla, tonbolemistí, mnimía,
tadío kefália tuianú pudégnorí$onde,
tusfildisénius labirínzus pukendún
tapiónia páno stiskakiéra,
tojéri tokókino tumacbéz puzaborúse
namatósi tapélaga, timistikí
liturguía tonrrologuión stiskiá,
énangazréfti pukitá$ete adiákopa
sénan álo kazréfti kekanís déndusblépi,
atsalénia elásmata, tigotzikí grafí,
miarrábdo ziáfi séna dulápi,
tisbariés kambánes tisaipnías,
avgués kediliná ke ximerómata,
andílalus, $áli, lijínes, ámo, ónira.
Álo típota deníme apaftés tisikónes
puanakatévi itíji kekatonomá$i iplíxi.
Maftés, anketiflós ketsakisménos,
éjo nadulépso tonakatálito stíjo
ke, aftó íne tojréosmu, nasozó.