Η αντιλογία της Καμάρινας- Ο λόγος του Ευφήμου

Θεοδώρα Καλαντζή (φιλόλογος)  – Ελένη Νικολοπούλου (φιλόλογος)

κατεβαστε όλο το άρθρο σε μορφή .pdf εδώ

Εισαγωγή

 

“Καὶ ὅσα μὲν λόγῳ εἶπον ἕκαστοι ἢ μέλλοντες πολεμήσειν ἢ ἐναὐτῷ ἤδη ὄντες, χαλεπὸν τὴν ἀκρίβειαν αὐτὴν τῶν λεχθέντων διαμνημονεῦσαι ἦν ἐμοί τε ὧν αὐτὸς ἤκουσα καὶ τοῖς ἄλλοθέν ποθεν ἐμοὶ ἀπαγγέλλουσιν· ὡς δ’ ἂνἐδόκουν ἐμοὶ ἕκαστοι περὶ τῶν αἰεὶ παρόντων τὰ δέοντα μάλιστ’ εἰπεῖν, ἐχομένῳ ὅτι ἐγγύτατα τῆς ξυμπάσης γνώμης τῶν ἀληθῶς λεχθέντων, οὕτως εἴρηται[1].”

 

Όταν ο Θουκυδίδης αφηγείται πολεμικές συγκρούσεις έχει την τάση να δίνει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη έκταση στο μέρος της ανάλυσης. Ωστόσο, η ανάλυση πουθενά δεν είναι πλουσιότερη ούτε πιο ολοκληρωμένη όσο όταν εκφράζεται μέσα από έναν «αγώνα λόγων», όπου έρχονται σε αντιπαράθεση συλλογισμοί. Η μεμονωμένη δημηγορία προβάλλει ιδέες. Οι αντιθετικές δημηγορίες, καθώς αντιπαραθέτουν τις ιδέες τις πλησιάσου από πιο κοντά και ερευνούν όλες εξαντλητικά όλες τις απόψεις που παρουσιάζει μία κρίσιμη κατάσταση.

Χρησιμοποιώντας ο Θουκυδίδης τις δημηγορίες ακολούθησε την εποχή του σε μία τάση πολύ γενική: ο «αγών λόγων» έχει τη θέση του σχεδόν παντού. Τον χρησιμοποιούσαν σε όλα τα είδη της γραμματείας, από την ιστορία του Ηροδότου μέχρι την κωμωδία και την τραγωδία[2]. Αυτή η τεχνική της αντιλογίας είναι χαρακτηριστική της εποχής των σοφιστών και διακωμωδείται ευφυέστατα από τον Αριστοφάνη[3] στις Νεφέλες[4]. Τη μέθοδο αυτή θα πρέπει να την ανιχνεύσουμε στο έργο του Πρωταγόρα. Όπως γράφει ο Διογένης ο Λαέρτιος «…καὶ πρῶτοςἔφη δύο λόγους εἶναιπερὶπαντὸς πράγματος ἀντικείμενουςἀλλήλοις»[5]. Η έκφραση διττοὶ λόγοι είναι διαφωτιστική ως προς τη βασική αρχή μιας τέτοιας μεθόδου[6].

[1] Θουκυδίδης, Ἱστορίαι, A 22. 1

[2]Romilly 1988: 179-180

[3]Αριστοφάνης, Νεφέλαι, στ. 879-1104

[4]Hornblower 2003: 112

[5] Διογένης ο Λαέρτιος, Βίοι Φιλοσόφων, 9, 51

[6]Romilly 1988: 181

…..κατεβαστε όλο το άρθρο σε μορφή .pdf εδώ