Ποδοσφαιρικές Φανέλες

Goalkeeper Wolfgang Hoinza of Eintracht Brunswick (Braunschweig) soccer club appears to strangle his teammate Wolfgang Grzyb when he tries to grap the ball in the German first division, Bundesliga, game Bayern Munich (Muenchen) versus Brunswick in Munich, Germany on March 24, 1975. Onlooker at left is Gerd Mueller, Munich’s center forward, whose attack to the Brunswick goalmouth was stopped by this performance. (AP Photo/Claus Hampel)

γράφει ο  Απόστολος Θηβαίος.

Διαβάστε όλες τις επιφυλλίδες του Απόστολου Θηβαίου στο 24grammata.com κλικ εδώ

Όταν εκτονώνεται η κοινωνία, το αποτέλεσμα συνεπάγεται παράπλευρες απώλειες. Το κύμα της λαϊκής έκφρασης ασκει την επίδρασή του, σαρώνοντας όλες τις αντιθέσεις, ακυρώνοντας όλες τις γνώμες στο όνομα της μίας και τελικής, σιωπηρής απόφασης. Το σώμα της κοινωνίας είναι ζωντανό. Γεννιέται, ζει ως την ακμή του αν είναι τυχερό για να πέσει ξανά στην αφάνεια. Γυρεύει δεσμούς, γερνά, φέρεται άδικα σ΄όσους αγάπησε. Όλα αυτά είναι γνωστά και η επιστήμη κατάλληλα τα έχει στατιστικοποιήσει.
Μόνο αυτή τη φορά που σαρώσαμε ένα παιδί. Τον Αμίρ, που θα΄χει ζήσει αναρίθμητους κινδύνους για να φτάσει ως την Αθήνα. Έναν από τους χιλιάδες πρόσφυγες που βρήκαν καταφύγιο, ως επιζώντες στον τηλεοπτικό, αργό θάνατο εκείνου του καλοκαιριού. Ένας ολόκληρος λαός βγήκε στη θάλασσα για να επιβιώσει, ελπίζοντας πως έστω γερασμένος και πικρός, θα ήταν δυνατό να ζήσει σε μια καινούρια πατρίδα. Ο Αμίρ συνιστά μέλος της πρώτης γενιάς που πρέπει να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις μιας εχθρικής και σε μεταβολή, γηραιάς ηπείρου. Ίσως το γεωλογικό της όνομα να αποτελεί μια απόδειξη της μοίρας.
Η χώρα μας δοκιμάστηκε, δίχως αμφιβολία απ΄την αθρόα εισροή των προσφυγικών ρευμάτων. Τέθηκε στο προσκήνιο και αναδείχτηκε για την υπομονή και τ΄αντανακλαστικά της όταν παντού υψώνονταν τείχη και φράγματα σε κάθε απόπειρα σωτήριας επέμβασης. Όταν ακόμη οι θάλασσες παρέμεναν αφύλαχτες και εώς η Ευρώπη να καλλιεργήσει τ΄αντανακλαστικά της αδιάκοπα κύματα κατέκλυζαν όλες τις οδούς διέλευσης. Ποτάμια και ουδέτερες ζώνες μετατράπηκαν σε ένα σκληρό θέατρο. Τα φώτα των καζίνο από τη μια και οι άνθρωποι της λάσπης στο ίδιο, νεοελληνικό φόντο της Ειδωμένης που ξεχάστηκε πια. Μας παρηγορεί μονάχα το γεγονός πως την ίδια στιγμή που οι εταίροι μας απέκλειαν κάθε συζήτηση για διασπορά των ρευμάτων, οι άνθρωποι των δοκιμαζόμενων νησιωτικών περιοχών μας έγιναν πρεσβευτές μιας άλλης αισθητικής. Μια στάσης που αφοπλίζει και ακυρώνει όλες τις πολιτικές αυτού του κόσμου.
Ο Αμίρ ανήκει σε μια γενιά παιδιών που ίσως ποτέ να μην αισθανθούν Έλληνες. Ωστόσο, μένει σε μας, στο ήθος, τους τρόπους, την οικουμενικότητά μας να καταστήσουμε κάθε έναν από αυτούς τους νέους, κομιστή μιας άλλης, διεθνοποιημένης χώρας. Ενός συνόλου που καθορίζει τη θέση του στον κόσμο με όρους ανθρωπιάς και εθνικής βούλησης. Μένει σε μας να του ξαναδώσουμε τη σημαία του, να πάρουμε πίσω την φοβερή εκείνη ταμπέλα που κλόνισε φριχτά την αισθητική μας. Να μάθουμε στον Αμίρ πως αυτό το “όχι” που εορτάζεται σε κάθε γωνιά αυτής της χώρας υπήρξε πάνω από όλα μια στάση ζωής, ένα ακέραιο ήθος, μια εμβάθυνση στην ουσία όλων εκείνων των πραγμάτων που διαμορφώνουν δεσμούς σε ένα σύνολο. Να μάθουμε στον Αμίρ πόσες φορές φορές χρειάζεται αυτό το ¨όχι¨, πως πρέπει να το πει και ο ίδιος στους δικούς του εχθρούς, σ΄ότι μπορεί και επιβουλεύεται σήμερα την ελευθερία του, την ελευθερία κάθε ατόμου σε αυτόν τον κόσμο. Μια στάση που δεν μπορεί να επιβουλεύεται καμία πολιτική φράξια, καμιά κεντρική, πολιτική ιδεολογία. Θα έπρεπε σήμερα να έχουμε ταμπέλες στα μπαλκόνια μας, όχι γιατί δεν πρέπει να διαφωνούμε για ένα τόσο σοβαρό θέμα, όπως το προσφυγικό, αλλά γιατί πρέπει να ανησυχούμε με τους εαυτούς μας όταν εξαντλούμε σ΄ένα παιδί όλη μας την αυστηρότητα. Όταν του δίνουμε με τη συνείδησή μας ήσυχη την μοναδική, γεμάτη ειρωνεία, την ευκαιρία να κρατήσει μια ταμπέλα, επειδή δεν θα μπορούσε να σταθεί άξιος ανάμεσα στα δικά μας παιδιά για να κρατήσει μια σημαία που μας κληροδοτήθηκε και που ως σήμερα δεν τιμούμε.
Η ελληνικότητα υπήρξε πρώτα απ΄ολα ως ιδέα. Το εύρος της ουσίας της εκτεινόταν έξω από τα φυσικά της σύνορα, μεταδίδοντας το πνεύμα, το μέτρο, τη συγχώρεση και την τέχνη ως αντίδοτα και μετάφραση της ίδιας της ζωής. Στον Αμίρ δείξαμε πως μικρύναμε, πως μέσα μας δεν χωρά όλος ο κόσμος. Είμαστε πιο λίγοι πια, οι καιροί μας σαθροί ετοιμόρροποι, όλες μας οι δυνατότητες αδιέξοδες, γεμάτοι νευρώσεις και εμφύλια πρόθεση, φιλοξενούμε τους τουρίστες μα αποκλείουμε τους ομοεθνείς τους που φθάνουν με την ανάγκη καρφωμένη στο πρόσωπο. Η πνευματικότητά μας ικανή να επικαλείται την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση του Γ. Θεοτοκά, μα την ίδια ώρα να καταδικάζει με τον πιο αποφασιστικό τρόπο την υιοθέτηση των δυτικών τρόπων σε καίρια ζητήματα του κοινωνικού κράτους. Τη διαφορά για την Ελλάδα του σήμερα την κάνει το χρήμα. Αυτή είναι η προστιθέμενη αξία στο δράμα της εποχής μας. Η ελαστικότητα της ανοχής και της φιλοξενίας μας παρουσιάζεται αξιοσημείωτη. Το παζάρι του Εγγονόπουλου, τα ωραία επίθετα των μεγαλεμπόρων, συνιστούν επίκαιρη σκηνογραφία αυτής της διαχρονικής συναλλαγής που εντάσσεται πια στα ίδια μας τα ήθη.
Οφείλουμε να δώσουμε τη σημαία μας πίσω στον Αμίρ. Να νιώσει και εκείνος το ειδικό βάρος αυτής της πατρίδας, να το επωμιστεί και να συγκινηθεί ως εκεί που γίνεται συνείδηση αυτό που απλόχερα μοιράζει ο νεοελληνικός μας κόσμος. Ο νόμος που ακυρώθηκε στη φετινή επέτειο, μαρτυρά την αποτυχία του συστήματος να ρυθμίσει σχέσεις για τις οποίες η κοινωνία δεν έχει την ωριμότητα να διαμορφώσει την επικρατούσα γνώμη, την κυρίαρχή της άποψη. Ο Αμίρ που μας βρήκε όλους απέναντί του ίσως να έκοψε κιόλας κάθε δεσμό με την Ελλάδα της ζωής του, την κακοπροαίρετη, που εξαργυρώνει με μίσος παιδικό, τις ματαιωμένες της φαντασιώσεις. Δεν σημαίνει πολιτική η σημαία. Σημαίνει αυτό ακριβώς που δεν περιγράφεται, δεν εξαντλείται, δεν καθορίζεται από τον φορέα της, αλλά περνά αυθύπαρκτο μέσα απ΄το πλήθος με ακέραιο νόημα και με δόξα. Στάσεις σαν αυτή που κράτησε η βαριεστημένη να ασχοληθεί με παρόμοια ζητήματα, ελληνική κοινωνία, ταπεινώνουν τα σύμβολα, επιβεβαιώνουν μια μικροψυχία, ολότελα αντίθετη με τις ιδέες και την εξωστρέφεια της ελληνικότητας, ως συστατικό στοιχείο ανά τους αιώνες. Αξίζει να πιστεύει κανείς πως αρμόζει κάτι καλύτερο ως νεοελληνικό, φωτογραφικό αποτύπωμα στα διεθνή πρακτορεία από την ταμπέλα στα χέρια εκείνου που ο ίδιος ο νόμος της επιλεκτικής μας δημοκρατίας ανέδειξε σε μια αθηναϊκή συνοικία, εφαρμόζοντας το γράμμα του. Ίσως ο Αμίρ τίποτε να μην πρέπει να περιμένει από μια χώρα που ανέχεται οι πιο απλοί της νόμοι να μην εφαρμόζονται, να ακυρώνονται για το τίποτε, αδυνατώντας να πείσουν την κοινωνία για τη βαρύτητα και την αναγκαιότητά τους στη διευθέτηση κοινωνικών όρων.
Κάπως έτσι Αμίρ μικραίνουν οι χώρες. Σαν φανέλες ομάδων ποδοσφαιρικών που παρακμάζουν, χάνοντας θέσεις και κύρος κόντρα σ΄αντιπάλους και φίλους. Δεν είναι όμως η σημαία να θυμάσαι όσο το φόντο ενός δαντελένιου κόσμου, πλασμένου από Κύκλωπες, Λαιστρυγόνες και Σειρήνες που ανεμίζει μέσα απ΄τ΄άσπρο ύφασμα. Και οδύσσειες με τον ασκητικό τους καημό και ποιήματα που διδάσκουν χίλια νοήματα και μουσικές γι΄αυτόν τον αδόκιμο, τον σοφό μας κόσμο. Πράγματα που δεν σημαίνουν ευθύνη, μα παρηγοριά και ανάγνωση του κόσμου μοναδική.Αυτήν την πνοή της ελληνικότητας δεν μπορεί να την πάρει κανείς από σένα. Είναι μια οικουμενική διάσταση, τα σύνορά της ανιχνεύονται εντός μας. Αυτή η Ελλάδα μπορεί να παρελάσει κρατώντας τον αμάραντο, βαστώντας ένα βότσαλο ή μια χούφτα κόκκινο χώμα Αμίρ, μεταδίδοντας τον ίδιο πάντα σεβασμό, το ίδιο πάντα δέος.η

*Μέρες μετά, το σπίτι του μικρού, “πιθηκοπρόσφυγα” – όσοι υποστηρίζουν πως η ελληνική γλώσσα πέθανε -, γίνεται θέατρο μιας από εκείνες τις νυχτερινές επιθέσεις που προστατεύουν τον ένοχο. Δίχως το θάρρος της γνώμης, χωρίς καρδιά και ψυχή, συστατικά μιας εμπνευσμένης κοινωνίας, δίνουμε τη χαριστική βολή, υπογράφοντας τη φτήνια μας.
Κάπως έτσι συνοψίζεται η ρίψη της πέτρας στο παράθυρο του σπιτιού ενός παιδιού που μετέφρασε στην πράξη τον δικό μας νόμο.
Ωστόσο, σκέφτομαι καιρό τώρα μια ιστορία υπαρξιακής τρέλας με διπολικές προσωπικότητες, ανεξήγητες πράξεις, ρεύμα χιλιάδων βολτ στην ξέφρενη αυτοκαταστροφή και αυτές οι καταστάσεις προσφέρονται. Ίσως λοιπόν τώρα την γράψω, φυλάσσοντας για το τραγικό μας επίμετρο την ιστορία του Αμίρ. Ανταποδίδοντας με λέξεις για όλα τα σπασμένα παράθυρα.