Σκουριά.

Γιώργος Πρίμπας

δείτε όλο το οδοιπορικό

   24grammata.com/ free ebook

[κατέβασέτο]

Δείτε όλα τα φωτογραφικά οδοιπορικά του Γιώργου Πρίμπα στη νέα κατηγορία μας Ε10 Φωτογραφικά Album

Το παρόν φωτογραφικό αφιέρωμα αφορά τη σκουριά. Δηλαδή τον οξειδωμένο σίδηρο. Το σίδηρο (χημικό σύμβολο: Fe), που από τότε που κατέστη δυνατή η επεξεργασία του (ήτοι η εξαγωγή του από τις χημικές ενώσεις των ορυκτών, στα οποία υπάρχει στο στερεό φλοιό της γης, και η δημιουργία κραμάτων του, με άνθρακα ή / ή και άλλα μέταλλα, τα οποία χρησιμοποιούνται στην κατασκευή εργαλείων, μηχανημάτων κλπ) πριν από 4.000 περίπου χρόνια από τους Χετταίους στην Μικρά Ασία, έγινε αναπόσπαστο μέρος του ανθρώπινου πολιτισμού.

Ο σίδηρος είναι % κατά μάζα το πρώτο στοιχείο που υπάρχει στον πλανήτη μας και το τέταρτο πίσω από τα: οξυγόνο, πυρίτιο και αργίλιο στον στερεό φλοιό του.

Είναι μέταλλο, ανήκει στην 1η κύρια σειρά των στοιχείων μετάπτωσης, έχει Ατομικό Αριθμό 26 και Ατομικό Βάρος 55,847. Τήκεται στους 1535 °C και εξαερώνεται (βράζει) στους 2750 °C.

Ο πυρήνας του είναι ο σταθερότερος από πλευράς ενέργειας πυρήνας κάθε άλλου χημικού στοιχείου υπάρχει στο σύμπαν.

Δημιουργείται κατά την πυρηνική σύντηξη, μέσω της οποίας παράγεται ενέργεια στους πυρήνες των μεγάλων αστεριών (των τουλάχιστον 2,25 φορές μεγαλύτερων τού δικού μας Ήλιου), όταν αυτά πλησιάζουν προς το τέλος τής κανονικής τους ζωής, προτού δηλαδή εκραγούν ως υπερκαινοφανείς (super nova): Όταν όλο το «καύσιμο» υλικό τού πυρήνα, μέσω της πυρηνικής σύντηξης, έχει μετατραπεί σε σίδηρο, η παραγωγή ενέργειας στον πυρήνα σταματά (διότι όπως αναφέρθηκε ο σίδηρος είναι το ενεργειακά σταθερότερο άτομο στο σύμπαν και αυτό δεν επιτρέπει την περαιτέρω σύντηξη προς βαρύτερα στοιχεία με παραγωγή ενέργειας). Το άστρο όμως συνεχίζει να παράγει ενέργεια στα στρώματα γύρω από τον πυρήνα του και να παράγει σίδηρο, ο οποίος «πέφτει» προς τον πυρήνα ανεβάζοντάς του τη θερμοκρασία σε πολλά δισεκατομμύρια βαθμούς κελσίου! Όταν η μάζα τού πυρήνα ανέλθει στα 1,4 φορές τη μάζα τού Ήλιου μας, το άστρο καταρρέει ταχύτατα, αναπηδά και με μια μεγαλειώδη έκρηξη (super nova) εκτινάσσει στον περιβάλλοντα χώρο του τεράστιες ποσότητες ακτινοβολίας και ύλης (πολύ μεγάλο μέρος τής οποίας είναι ο σίδηρος). Να σημειώσουμε ότι κατά τη στιγμή της έκρηξης και λόγω της σφοδρότητας αυτής παράγονται και όλα τα υπόλοιπα γνωστά μας στοιχεία με Ατομικό Αριθμό μεγαλύτερο του 26 (ήτοι τα βαρύτερα του σιδήρου).

Κάποτε, πριν 5 περίπου δισεκατομμύρια χρόνια, αυτό συνέβη και «κάπου κοντά» στο νεφέλωμα από το οποίο προήλθε ο Ήλιος μας και οι πλανήτες του, στον γαλαξία μας. Το νεφέλωμα αυτό βομβαρδίστηκε από το υλικό τής έκρηξης, αποσταθεροποιήθηκε και άρχισε να καταρρέει προς το κέντρο του, γεννώντας τον Ήλιο μας, που με τη σειρά του, λόγω της περιστροφικής του κατάρρευσης, δημιούργησε έναν πρωτοπλανητικό περιστρεφόμενο δίσκο γύρω του. Εξ αιτίας τών επιμέρους καταρρεύσεων και συγκρούσεων, μες στον πρωτοπλανητικό περιστρεφόμενο δίσκο, τελικά σχηματίστηκαν οι πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος με τους δορυφόρους τους και οι ζώνες αστεροειδών και κομητών.

Χωρίς τον σίδηρο όχι μόνο δεν θα υπήρχε ο ανθρώπινος πολιτισμός όπως τον ξέρουμε αλλά και η ίδια η ζωή καθώς η παρουσία του στο φυτικό και ζωικό κόσμο είναι απολύτως απαραίτητη. Όχι βέβαια σε ελεύθερη μορφή (όπως π.χ. βρίσκεται ο αδρανής χρυσός), αλλά οξειδωμένος και ενωμένος με άλλα στοιχεία και ιδίως το οξυγόνο. Όπως δηλαδή του «αρέσει» να βρίσκεται στο στερεό φλοιό του πλανήτη μας. Όπως δηλαδή, ό,τι και αν κάνουμε να τον προστατεύσουμε από την οξείδωση, αναπόφευκτα καταλήγει: σκουριασμένος.

Γιώργος Πρίμπας

Οκτώβρης 2017