Τα κουρέλια στην Αβάνα τραγουδάνε ακόμη

Έχω ένα ρόδο λευκό

Jose Marti

Η Σανέλ στην Κούβα

γράφει ο  Απόστολος Θηβαίος.

Διαβάστε όλες τις επιφυλλίδες του Απόστολου Θηβαίου στο 24grammata.com κλικ εδώ

Κάπως έτσι σφραγίζεται το τέλος μιας επανάστασης. Ο παλιός εχθρός τοποθετεί τα ομορφότερα κορίτσια του στην πρωτοπορία και κατακτά την παλιά Αβάνα, επιστρέφοντας μετά την παλιά του ήττα. Πρόκειται για καλλονές, μ΄αέρινα ρούχα, μέσα σ΄έναν καταιγισμό πολύχρωμων αυτοκινήτων και μπαρόκ κτιρίων μ΄αισθηματικές προσόψεις. Τα κορίτσια του οίκου μόδας φορούν τις πιο ερωτικές τους εκδοχές και πλημμυρίζουν τ΄απόγευμα τις κεντρικές λεωφόρους. Αν γυρεύεις τους παλιούς δρόμους, αν ζητάς τα απομεινάρια της επανάστασης, τότε δεν υπάρχει πια κανένας λόγος να επισκεφτείς την Αβάνα. Όλα έχουν θαφτεί κάτω από τόνους μακιγιάζ, τίποτε και κανείς δεν αποκαλύπτει την παλιά εποχή. Κάπως έτσι γράφεται λοιπόν η ιστορία. Δίχως να δίνει σημασία σε τίποτε, συμπληρώνει τους κύκλους της με τρόπους αναπάντεχους. Τέτοιο τέλος ποτέ για τις αποφασιστικές μάχες, για εκείνη τη ληγμένη ελπίδα των ημερών που κατακτούσε προεδρικά μέγαρα και καρδιές. Τέτοιο τέλος ποτέ για έναν κόσμο που για δεύτερη φορά θα βρεθεί νέος στην καρδιά των γεγονότων.

Ίσως η μοίρα της Κούβας είναι ν΄ανακαλύπτει τον εαυτό της ξανά απ΄την αρχή, με κάτι σπαράγματα τύπου art nouveau σαν ταυτότητες στα χέρια. Ο οίκος Σανέλ επέφερε στην Κούβα ένα χτύπημα ολέθριο, πολύ περισσότερο σκληρό ακόμη και απ΄τις αιματοχυσίες δεκαετιών, τις ιδεοληψίες, τα πάθη, όσα στοίχισαν τ΄ανείπωτα σημάδια στο σώμα αυτού του κόσμου. Αντίο, λοιπόν παλιά, φιλόδοξη Αβάνα, ηττημένη τώρα πια και για πάντα, κυνικά ομολογώντας την άνευ όρων παράδοσή της σ΄ότι για χρόνια αρνήθηκες. Αντίο, λοιπόν, Αβάνα, ντύσου τα κουρέλια των ακριβότερων οίκων μόδας και λάμψε στο φεγγαρόφωτο, όπως ποτέ Αβάνα όπως ποτέ.

Στις 19 Μαίου του 1895 ο Jose Marti πέφτει νεκρός στο πεδίο της μάχης. Είχε κατευθυνθεί απ΄τις ακτές της Φλόριντα, ζητώντας την αυτοδιάθεση του νησιού, την αναγνώριση του δικαιώματος που έχριζε τον κουβανέζικο λαό κύριο αυτού του τόπου. Ποιητής, στοχαστής, πολιτικός, δοκιμιογράφος, μαχητής. Η ζωή επιφύλασσε στον Marti πλήθος συγκινήσεων, ως αντίδωρο για την αφοσίωσή του στα υψηλότερα ιδανικά της. Ο Marti πολέμησε με πείσμα εναντίον των Ισπανών που επιβουλεύονταν το μέλλον της χώρας αλλά και κατά της εξάπλωσης του αμερικανισμού που ήδη είχε αρχίσει να εξωτερικεύεται ως ανάμειξη στα εσωτερικά των χωρών μέσω του εμπορίου, της πολιτικής ή της ευθείας, στρατιωτικής επέμβασης του πρόσφατου παρελθόντος. Ο Marti επισήμανε πρώτος και ορθότατα το πνεύμα μιας μακράς εποχής που έκρυβε το μέλλον του 20ου αιώνα. Οι θέσεις του στηρίχτηκαν με κάθε τρόπο και στάθηκαν ορόσημο για τη διεκδίκηση των εθνικών δικαιωμάτων των χωρών που συνθέτουν τη λατινική Αμερική. Οι ιδέες του επέδρασαν αποφασιστικά στα κινήματα της περιοχής που για δεκαετίες διεκδικούσαν την αποδέσμευσή της απ΄την αυθαίρετη στάση τόσο των Ηνωμένων Πολιτειών, όσο και των ευρωπαϊκών, αποικιοκρατικών δυνάμεων.

Η τύχη λοιπόν το έφερε έτσι που ετούτη η επέτειος του θανάτου του μεγάλου, Κουβανού ηγέτη συνέπεσε με ένα άκρως λαμπερό, κοσμικό γεγονός. Ένα ντεφιλέ, μια επίδειξη μόδας, η πρώτη που διεξήχθη ποτέ στην Αβάνα. Ο Καρλ Λάνγκερφελντ, ένας εκ των σημαντικότερων εκπροσώπων του χώρου της μόδας εισέβαλε συντριπτικός στην Κούβα, κρατώντας το λάβαρο του οίκου Σανέλ. Το αποτέλεσμα άκρως συναρπαστικό, σχεδόν αγγίζει ή κατατάσσεται σιωπηλά στα καλλιτεχνικά συμβάντα και μάλιστα αυτά πης πρώτης γραμμής. Τα μέσα ενημέρωσης, έντυπα και ηλεκτρονικά αποθανάτισαν αυτόν τον αμήχανο κόσμο που με την αφέλεια της ευμάρειας του συστήνεται όλος ενοχή στον Κουβανέζικο λαό. Τα κουρέλια μερικών σπουδαίων δεκαετιών, κυμματίζουν ακόμη εμπρός απ΄τα μπαρόκ κτίρια. Ρεινάλντο, μπορείς να ησυχάσεις. Μπορείς ν΄αγαπάς δίχως ανάσα την Αμερική τώρα που όλες εκείνες οι ανακατασκευές ολοκληρώθηκαν πια. Επιδιορθώσεις που στοίχισαν για ολόκληρες γενιές και τώρα κρύβονται μ΄επιμέλεια πίσω απ΄τ΄άστρο της δύσης που επελαύνει.

Εδώ πια δεν έχουν καμιά θέση τύποι όπως ο Jose Marti. Το έργο τους κατέχει πια μια αξία αναμνηστική. Τίποτε δεν μπορεί να συγκριθεί με τ΄απαστράπτοντα κορίτσια που μια ανάσα απ΄το κυβερνητικό μέγαρο λανσάρουν μια ζωή που ποτέ δεν φαντάστηκαν οι ήρωες της τριλογίας του Gutierez. Οι ιδέες για την ελεύθερη Αβάνα είναι παλιές, καλές ιστορίες όπως θα έλεγε η δική μας Κατερίνα. Η ιστορία θα μας ανταμείψει με τα πιο ψηλά κτίρια, τις πιο γοητευτικές νύχτες, τους πιο αφοπλιστικούς φωτισμούς, τις πιο στέρεες φιλοδοξίες, με σημάνσεις μυθικές ενός κόσμου που ανακαλύπτει διαρκώς τις διαστάσεις του, εξαπλώνεται μες στην ασθένειά του, τ΄αδηφάγο του αίσθημα θα κατακλύσει την Αβάνα καθώς γράφονται οι τελευταίες σελίδες της παρακμής.

Ο κινηματογράφος και τα βιβλία θα πρέπει να αναθεωρηθούν. Τόσα και τόσα ονόματα πρέπει να καταργηθούν, τόσες και τόσες ιστορίες να θαφτούν κάτω απ΄τους ακριβούς φωτισμούς. Όλοι έχουμε μέσα μας θαμμένα στρώματα, αμφιβολίες, ήττες σκληρές, χαμένες καρδιές. Η Κούβα κρατά μέσα της τον παλιό εαυτό, λύνει τα μαλλιά της και φεύγει προς τη θάλασσα, απαντώντας στα σήματα απ΄τις άλλες πλευρές. Ο πολύς θεός και τα ρεύματα θα την κατακτήσουν και θ΄απομείνει μονάχα μια ατμόσφαιρα μες στην άχλυ του καπνού και της στάχτης.Ένα παλιό πορτραίτο του Τσε και η ρητορική του Κάστρο με ξεπερασμένες ημερομηνίες και ρήματα ενός άλλου καιρού.Όπως κάθε πρωί έτσι και σήμερα η πόλη ξυπνά με τις πικρές της στάχτες στο στόμα. Η Αβάνα που έδωσε τα πάντα και τώρα καίγεται απ΄τα φλας και τις χιλιάδες των επισκεπτών για τ΄όνειρο της δύσης και για το τίποτε που πια μας καταδιώκει. Η Κούβα που ολοκληρώνει έναν επιβλητικό, ιστορικό κύκλο επανδρωμένη με τις ιδέες της δύσης και τις εσωτερικές της αντιφάσεις που τώρα τίποτε πια δεν σημαίνουν.

Είναι παράξενος ο τρόπος που δηλώνει η ιστορία την παρουσία της, οι συμπτώσεις και οι συγχρωτισμοί στις σελίδες της είναι σπάνιοι και λειτουργούν ως υπομνήματα για τις αλλαγές που ο καινούριος αιώνας κυοφορεί.

Έναν αιώνα που για πάντα θα κρατεί μέσα του το κατάλευκο, τρυφερό ρόδο.