ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΑΝΘΙΣΤΑΜΕΝΗ ΣΕ ΚΑΘΕ ΡΟΛΟ

Το είδος που οφείλει να υπηρετεί η τηλεόραση

Η έννοια του ποιοτικού και του ωφέλιμου αποτέλεσαν διαχρονικά το ζητούμενο για την τηλεόραση παγκοσμίως. Σε μια έκφραση της ευκολίας με την οποία θεωρούμε την εποχή μας, παρόμοιες φιλοδοξίες εγκαταλείφθηκαν ως αναχρονιστικές, ντεμοντέ που λένε. Ενημερωτικές εκπομπές κατέκλυσαν τους δέκτες μας, αναπαράγοντας συνεχόμενα ειδήσεις του παγκόσμιου ιστού. Λεπτομέρειες, μαρτυρίες και ντοκουμέντα συνιστούν το τολμηρό υλικό με το οποίο η τηλεόραση κερδίζει στα σημεία τα υπόλοιπα μέσα ενημέρωσης και επικοινωνίας.
Όμως το ζήτημα είναι πως η τηλεόραση ως μέσο οφείλει να αξιώνει πολλά περισσότερα από μερικές μόνο πτυχές της ανθρώπινης ανάγκης. Ίσως η εποχή μας που απαξιώνει τον πολιτισμό και τον μεταθέτει σε χαμηλότερες θέσεις και βαθμίδες χρησιμότητας να επιδρά και στον τηλεοπτικό προγραμματισμό. Εντούτοις δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί πως η τηλεόραση οφείλει να καλύπτει όλους τους τομείς του ανθρώπινου ενδιαφέροντος, επιβεβαιώνοντας τη μονοδιάστατη λειτουργία της ή ακόμη καλύτερα την εμφανώς γεμάτη ελλείψεις και ανεπάρκειες.
Προτού λοιπόν εξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο η τηλεόραση πρέπει να λειτουργεί, θα ήταν σκόπιμο να την κατατάξουμε οριστικά βάση της θεωρητικής συνεισφοράς της για την οποία σχεδιάστηκε και διαδόθηκε σε τόσο μεγάλο βαθμό. Είναι πολλές οι όψεις της εποχής, ανάλογοι θα πρέπει να είναι και οι τομείς στους οποίους η τηλεόραση επεκτείνεται. Η προϋπόθεση βεβαίως επιβάλλει να καθοριστούν οι πρωταρχικές και δεσπόζουσες αξίες αυτής της εποχής και εκείνης που με τον γρήγορο ρυθμό της καταλύει τις συνήθειές μας και μας μεταβάλει τόσο καθοριστικά, αντικαθιστώντας όσα γνωρίζαμε ως τότε.
Η ελληνική τηλεόραση πέρασε μια φάση ευαγούς λειτουργίας με ολοφάνερα ποιοτικές δουλειές και δραστική επιρροή στο κοινωνικό σύνολο. Και εξυπακούεται, χρυσά συμβόλαια και παροιμιώδη κερδοφορία. Η οικονομική κρίση η οποία για το μέσο έχει ξεκινήσει ήδη πολύ πριν τη γενίκευση του φαινομένου, καθήλωσε την τηλεόραση και μετέβαλε απρογραμμάτιστα την εξέλιξή της. Οι ακριβές παραγωγές και τα θρυλικά shows αντικαταστάθηκαν από ξενόγλωσσα σήριαλ, εύπεπτης θεματολογίας και άκρατου ρεαλισμού, μέσα απ΄τα οποία επικυρωνόταν το σύγχρονο μοντέλο ζωής. Σε αυτήν την περίπτωση η βιτρίνα λειτούργησε υποδειγματικά, παρουσιάζοντας το πνεύμα και την ατμόσφαιρα της εποχής και της καθημερινής ζωής. Οι πολιτικές συζητήσεις αποτελούν το μόνο, γνώριμο τηλεοπτικό είδος που διεσώθη από τις καταιγιστικές αλλαγές. Η κρίση σε όλα τα επίπεδα συνέβαλε σ΄αυτή τη διαχρονικότητα και επέδρασε στο ρόλο που κατέχει η τηλεόραση για τα ελληνικά πράγματα. Όμως η εποχή και οι συνθήκες της επιτάσσουν περισσότερο από ποτέ την προετοιμασία της χώρας από την έξοδο και την αναγκαιότητα να μην επαναληφθούν οι δυσλειτουργίες του παρελθόντος. Η τηλεόραση αξίζει και δικαιούται έναν άλλο ρόλο, περισσότερο πρόσφορο για το κοινωνικό σύνολο και την αθρόα υποταγή του στα αντικείμενα της προβολής. Η μεταβολή της τηλεόρασης σε μια μικρογραφία του κινηματογράφου έδωσε ένα άλλο στίγμα και αποτέλεσε ένα νέο, εισαγόμενο είδος για την απαρχαιωμένη και προβληματική, ελληνική τηλεόραση. Η διαχείριση της συνδρομητικής τηλεόρασης από ανεξάρτητους φορείς και επενδυτές, προσέφερε ένα άλλο περιεχόμενο, κυρίως ψυχαγωγικό, λαμβάνοντας υπόψη τη διαστρέβλωση στην οποία υποβλήθηκε τόσα χρόνια το ίδιο το μέσο σε μια προσπάθεια να παραφραστούν οι όροι της εποχής μας. Τώρα περισσότερο από ποτέ τα ζητήματα της κατεύθυνσης και της ποιότητας πρέπει να επιλυθούν και να καθοριστούν με ακρίβεια, προκειμένου ο νέος χάρτης που θα διαμορφωθεί να περιλαμβάνει ένα άλλο μέσο, με υψηλότερες προσδοκίες τόσο για το ίδιο όσο και για τους δέκτες του ευφάνταστου, σε κάθε περίπτωση προϊόντος.
Ο δυαδισμός της ελληνικής, σύγχρονης πραγματικότητας, παρών σε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα και συμπεριφορά δεν θα μπορούσε να μην εισβάλει στην τηλεόραση, επιδρώντας καταλυτικά στην λειτουργία της. Μια κατάσταση μετέωρη, η αίσθηση της παλινωδίας, στοιχεία συνθετικά της εποχής και των ανθρώπων αυτού εδώ του τόπου σε απόλυτη αντιστοιχία. Αντίφαση και ταραχή, δέος του παρελθόντος και αποστροφή κάθε έννοιας παρόντος πολιτισμού, ακύρωση του παρελθόντος , η απουσία του οράματος στοιχίζουν εξίσου στην περίπτωση της τηλεόρασης. Η διχοτομημένη, ελληνική ψυχή, απροσδιόριστα κοντά στη δύση και όμως με τα νώτα της στραμμένα στο Βυζάντιο, την πιο πρόσφατη και καλύτερη εκδοχή της φυλής, δεν αφήνει τίποτε στο πέρασμά της. Η Ελλάδα γυρεύει το δρόμο της μες στο παγκόσμιο χάος, σπεύδοντας να διορθώσει τα κακώς κείμενα και να αντιμετωπίσει τις ανεπανάληπτες δυσχέρειες στους διοικητικούς μηχανισμούς. Καλείται τώρα να παραχωρήσει τη θέση της στους σαρωτικούς παράγοντες της εποχής. Η τηλεόραση απαιτείται να αλλάξει εν μέσω αντιδράσεων και εκκρεμοτήτων. Μες στον ραγδαίο καταιγισμό των αλλαγών η ελληνική πραγματικότητα απεργεί και επιδιώκει την προβολή της, η τοπική, κυβερνητική αντιπροσωπεία κοπιάζει να πείσει για τις προθέσεις της και ένας ολόκληρος λαός ποντάρει όλες του τις δυνάμεις σε μια λέξη, ένα γεύμα ή μια απάντηση. Η τηλεόραση είναι ο καινούριος βωμός. Εδώ αποθέτουμε όλα τα φώτα, εδώ ζητούμε τη συγχώρεση και την ανάταση. Όμως οι θεοί κατέπεσαν, το είπε ο κύριος Μπόρχες, καμιά αξία δεν έχουν πια οι απειλές και οι επιδιώξεις τους. Ιερό πια καλείται ότι στοχεύει και τροφοδοτείται από τον ανθρώπινο νου. Η τηλεόραση δικαιούνται και εκείνη να επιβιώσει σε μια βαθμίδα κάπως υψηλότερη απ΄την ευτελή θέση της στην ελληνική επικαιρότητα. Η κατάταξή οφείλει να είναι μια υπόθεση με ευρύτερο φάσμα επιλογών απ΄τη σημερινή της ένδεια, απ΄τη μοναχική της και αυτοκαταστροφική πορεία. Το παράδειγμα της κρατικής τηλεόρασης των υπέρογκων χρεών που έκλεισε για να λειτουργήσει εκ νέου πιο ταπεινωμένη από πριν, επιβεβαιώνει την προβληματική λειτουργία της τηλεόρασης πέρα από κάθε συζήτηση για τα πολιτικώς ορθά πεπραγμένα. Το μέσο επανέρχεται με τις ασθένειές του πιο άγριες από ποτέ, πιο αδηφάγες, με τις αδυναμίες του αδιόρθωτες.
Μόνον καλός, λοιπόν ο καιρός δεν μπορεί να χαρακτηριστεί για τούτο το εμπόρευμα που δεν αξίζει τίποτε στους κύκλους των σύγχρονων πραματευτάδων και γι΄αυτό σχεδόν χαρίζεται, όπως κάθε εγχώρια προοπτική.
Τελειώνοντας, το μεγαλύτερο κακό για την τηλεόραση υπήρξε πάντα ο εξαγνισμός. Όλα να θυμίζουν κάτι περισσότερο από πράγμα, καταστάσεις διαθέσιμες για υπερβολές και δράματα. Κάτι ανάλογο με την διαρκώς ανθιστάμενη σε όλα ελληνική επικράτεια. Σήμα βουκολικών αναμνήσεων και μνήμες επαρχίας μας έγιναν μέτρο. Ο έμφυτος παγανισμός μας δεν μπορεί να μην λειτουργήσει.
Και οι χιλιάδες που φθάνουν να με πονούν, οι θύελλες και τα ατυχήματα να με κουράζουν, το μέλλον να μ΄αποκοιμίζει. Η τηλεόραση υπήρξε πάντα τόσο ασύδοτη.
Κυρίες και κύριοι, προς το παρόν, καληνύχτα σας.