Συγκριτική Μελέτη στις Κυκλαδικές και Μινωικές τοιχογραφίες

Αθανάσιος Βλήτας

Συγκριτική Μελέτη στις Κυκλαδικές και Μινωικές τοιχογραφίες

24grammata.com- free ebook (κατηγορία επιστημονικές μελέτες)

[κατέβασέτο]

Περιεχόμενα
Εισαγωγή 3
Κεφάλαιο 1: Οι υπό εξέταση πολιτισμοί 6
Ο κυκλαδικός πολιτισμός 6
1.2. Ο μινωικός πολιτισμός 15
Κεφάλαιο 2: Οι τοιχογραφίες 29
2.1. Η κυκλαδική τοιχογραφία 29
2.2. Η μινωική τοιχογραφία 46
Η διακοσμητική του εσωτερικού χώρου και κυρίως η τοιχογραφία υπήρξε ένα στοιχείο πρωταρχικό για να εκφραστούν οι ιδιαίτερες κλίσεις των Μινωϊτών προς τον κόσμο της φύσεως και του χαριτωμένου. Η τοιχογραφία διατήρησε ως το τέλος τον καθαρά διακοσμητικό χαρακτήρα, ακόμη και όταν χρησιμοποιούσε παραστατικές σκηνές. 46
Η τεχνική των τοιχογραφιών με βάση τις τελευταίες μελέτες επάνω στο θέμα αυτό, είναι αυτή της νωπογραφίας, που συμπληρωνόταν με μια ξηρογραφική μέθοδο, για τη συμπλήρωση των λεπτομερειών. Τα κύρια ανόργανα χρώματα εισχωρούσαν στο υγρό, κατά στρώματα προπαρασκευασμένο, επίχρισμα και στερεώνονταν έτσι οριστικά. Μόλις στέγνωνε ο τοίχος, πρόσθεταν άλλα χρώματα, ορυκτά και αυτά, στερεώνοντάς τα με άγνωστες κολλώδεις ουσίες. Χαρακτηριστικό της στέρεης αυτής τεχνικής είναι ότι μετά την πολύχρονη διαφύλαξη των τοιχογραφιών του Μουσείου του Ηρακλείου στα υπόγεια καταφύγια των συμπληρώσεων εξαφανίστηκαν ή άλλαξαν ριζικά, ενώ αντίθετα έμειναν άθικτα τα παλαιά χρώματα των τοιχογραφιών. 47
Η μινωική τοιχογραφία διένυσε αρκετά στάδια αναφορικά με την τεχνοτροπία, τα οποία χαρακτηρίστηκαν, κυρίως, από τη χρήση του χρώματος. Ενώ, αρχικώς, οι τοιχογραφίες ήταν δίχρωμες, στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκαν περισσότερα χρώματα και, τελικώς, κατέληξαν στη χρήση του κόκκινου, του μαύρου και του λευκού. 47
Οι χρωστικές ύλες που χρησιμοποιούσαν οι καλλιτέχνες στις μινωικές τοιχογραφίες ήταν οι κάτωθι: 47
Μαύρο- κάρβουνο, μαγγάνιο 47
Λευκό- ασβέστης, ασπρόχωμα 48
Κόκκινο- κόκκινη ώχρα, αιματίτης 48
Ρόδινο- κόκκινη ώχρα με ασβέστη 48
Κίτρινο- κίτρινη ώχρα 48
Γαλάζιο- αιγυπτιακό γαλάζιο (Ca Cu Si4 O 10), φυσικός σίδηρος ή θρυμματισμένος κυανός (Lapis Lazouli) 48
Πράσινο- μίξη αιγυπτιακού γαλάζιου και ώχρας ή θρυμματισμένος μαλαχίτης 48
Γκρίζο- μίξη κάρβουνου και ασβέστη 48
Καστανό σκούρο- μίξη κόκκινης ώχρας και αιγυπτιακό γαλάζιου ή φυσικός σίδηρος 48
Καστανό ανοιχτό- κίτρινη ώχρα με κάρβουνο (Immerwahr, 1990:15). 48

Κεφάλαιο 3: Συμπεράσματα 62
Η σχέση κυκλαδικής και μινωικής τοιχογραφίας 62
Σε ολόκληρη την περίοδο της ακμής χρησιμοποιήθηκε το ωραιοχρωμικό σύστημα των κορεσμένων χρωμάτων, σύστημα που χρησιμοποιούσαν και άλλοι σύγχρονοι λαοί. Πουθενά η ωραιοχρωμία αυτή δεν γέννησε ένα τέτοιο αίσθημα χαράς της ζωής όσο στο μινωϊκό κύκλο. Το αίσθημα αυτό γίνεται πιο έντονο με την κινητική χάρη του διακοσμητικού και παραστατικού κύκλου, που εκφράζει με αγνότητα τον μυστικό παλμό της φύσεως. Η κίνηση αποτελεί πρωταρχικό στοιχείο, που ζωογονεί τις μορφές και εντείνει δυναμικά τα διακοσμητικά θέματα. 48

Εισαγωγή
Το Αιγαίο πέλαγος αποτέλεσε μία περιοχή που ανέκαθεν δεχόταν πολιτισμικές επιρροές. Στο πεδίο αυτών των επιρροών βρίσκονταν κυρίως οι Κυκλάδες -πιο συγκεκριμένα το νησί της Θήρας- και η Κρήτη.
Περίπου το 3000 π.Χ., λαοί που ανήκαν στις μεσογειακές και μικρασιατικές φυλές κατέφθασαν στο Αιγαίο και αναμείχθηκαν με τους αυτόχθονες κατοίκους της περιοχής. Η πρόσμιξη αυτών των λαών δημιούργησε τον αιγαιακό πολιτισμό, ο οποίος καλύπτει την ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου, ενώ οι πολιτισμοί που δημιουργήθηκαν σε διαφορετικές περιοχές του έφεραν ξεχωριστό όνομα. Οι τρεις πιο αξιόλογοι από τους εν λόγω πολιτισμούς ήταν ο κυκλαδικός, ο μινωικός και ο μυκηναϊκός.
Ο κυκλαδικός πολιτισμός χρονολογείται από το 2800 ως το 1100 π.Χ. και είχε ως επίκεντρό του τα νησιά του κεντρικού Αιγαίου. Οι κύριες δραστηριότητές των κατοίκων ήταν η ναυτιλία και το εμπόριο. Πολλοί εξ αυτών ασχολούνταν, επίσης, με το ψάρεμα, το κυνήγι, τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Ήταν, όμως, εξίσου σημαντικοί καλλιτέχνες. Εκτός από τις τοιχογραφίες, που θα εξεταστούν ξεχωριστά και διεξοδικά, οι Κυκλαδίτες καλλιτέχνες δημιουργούσαν περίτεχνα διακοσμημένα αγγεία, κοσμήματα και ειδώλια.
Σχεδόν ταυτόχρονα αναπτύχθηκε ο μινωικός πολιτισμός στην Κρήτη, από το 2200 έως το 1100 π.Χ., και επονομάστηκε τοιουτοτρόπως λόγω του μυθικού βασιλιά Μίνωα, που θεωρούνταν ότι ήταν υιός του Δία και της Ευρώπης. Το όνομα Μίνωας χρησιμοποιούσαν εφεξής όλοι οι βασιλείς της Κρήτης.
Η Κρήτη ήταν μία από τις πιο κραταιές δυνάμεις στο εμπόριο και στη ναυτιλία. Οι Μινωίτες δραστηριοποιούνταν κυρίως στην ανατολική Μεσόγειο, όπου και κατόρθωσαν να κυριαρχήσουν. Η θαλάσσια παρουσία των Μινωιτών σε ολόκληρο το Αιγαίο ήταν τόσο ισχυρή που η περίοδος της ακμής τους ονομάστηκε μινωική θαλασσοκρατία.
Οι πιο αξιοσημείωτες πόλεις της μινωικής Κρήτης ήταν η Κνωσός, η Φαιστός, τα Μάλια και η Ζάκρος, στις οποίες κατασκευάστηκαν ογκώδη ανάκτορα. Ο αρχαιολόγος Άρθουρ Έβανς ανακάλυψε το ανάκτορο της Κνωσού που θεωρείται το πιο σημαντικό της νήσου.
Όπως και ο κυκλαδικός πολιτισμός, έτσι και ο μινωικός ανέπτυξε μία ιδιαίτερα αξιόλογη τέχνη. Οι Μινωίτες κατασκεύαζαν αγγεία από πηλό, ενώ τα σχέδια και τα χρώματα που χρησιμοποιούσαν για τη διακόσμησή τους προέρχονταν κυρίως από τη φύση, όπως λουλούδια, ψάρια, κ.ά. Δημιουργούσαν, επίσης, σφραγίδες και κοσμήματα με κύριο υλικό το χρυσό.
Ο μινωικός πολιτισμός καταστράφηκε μετά την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας. Τα κύματα της έκρηξης ήταν τόσο ισχυρά που έφτασαν μέχρι την Κρήτη, καταστρέφοντας τα ανάκτορα. Οι επιπτώσεις που επέφεραν τα παλιρροϊκά κύματα και οι μετέπειτα βίαιες διακυμάνσεις στα καιρικά φαινόμενα της περιοχής ήταν καθοριστικής σημασίας, διότι οι Μινωίτες απώλεσαν τη δύναμη τους και, τελικώς, ηττήθηκαν από τους Μυκηναίους.
Κατά συνέπεια, ο κυκλαδικός και ο μινωικός πολιτισμός δημιούργησαν εξαιρετικής ομορφιάς έργα τέχνης, όπου μία διάστασή τους ήταν οι τοιχογραφίες που ανακαλύφθηκαν στα νησιά των Κυκλάδων και στην Κρήτη. Με σκοπό να προσεγγίσουμε πιο ολοκληρωμένα και συγκροτημένα το θέμα μας, θεωρήσαμε ότι πρέπει να αναπτύξουμε όλες τις παραμέτρους που σχετίζονται με αυτό. Έτσι, εκτός από την μικρογραφία που υπάρχει στο Ακρωτήρι, θα εξετάσουμε επίσης τον πολιτισμό που αναπτύχθηκε στις Κυκλάδες, την περίπτωση του Ακρωτηρίου ειδικά, καθώς και τις σημαντικότερες τοιχογραφίες που εντοπίστηκαν σε αυτό. Αντίστοιχη μεθοδολογία θα ακολουθηθεί, ομοίως, στην περίπτωση των μινωικών τοιχογραφιών.
Κύριο ζητούμενο της μελέτης μας είναι να εξεταστούν οι τοιχογραφίες των δύο πολιτισμών και να εντοπιστούν τυχόν διαφορές και ομοιότητες που υφίστανται ανάμεσα τους, λαμβάνοντας υπόψη ότι και οι δύο εντάσσονται σε ένα γενικότερο πολιτισμικό πλαίσιο, αυτό του Αιγαίου και του πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων που φύονται αυτού. Η σύγκριση των τοιχογραφιών του κυκλαδικού και του μινωικού πολιτισμού θα γίνει σε επίπεδο τεχνοτροπίας, περιεχομένου και τεχνικής… 24grammata.com- free ebook

[κατέβασέτο]