Η Τερέζα στην αγκαλιά των Ισημερινών. Balthus

Η Τερέζα στην αγκαλιά των Ισημερινών
Balthus

γράφει ο Απόστολος Θηβαίος

Διαβάστε όλες τις επιφυλλίδες του Απόστολου Θηβαίου στο 24grammata.com κλικ εδώ

Αγαπημένε μου,
Σου γράφω απ΄την καρδιά της Αλεξάνδρειας. Το διαμέρισμά μου είναι ευρύχωρο. Όμως η ζέστη, σχεδόν ανυπόφορη όλες τις ώρες της μέρας με εξαντλεί. Συχνά αποσύρομαι σ΄ένα μικρό δωμάτιο με καταπράσινους τοίχους. Κάτι σαν τους κήπους της Βαστίλης και τους πυκνούς, εξοχικούς δρόμους. Η φιλοξενία των κατοίκων είναι παροιμιώδης. Η γύμνια δεν τους σοκάρει και έτσι μπορώ να πω πως έχω βρει έναν τρόπο να παλεύω με τις πυρκαγιές. Η μικρή Σενεγαλέζα που μου εμπιστεύτηκαν παραμένει στο πλάι μου ολόκληρη την ημέρα. Είναι νέα, μιλά σπάνια και καπνίζει σαν άντρας. Ο καπνός συνιστά μια απόλαυση για την ίδια δίχως αμφιβολία. Καθώς αποκοιμιέμαι, ολόλευκη, διαδίδοντας στο καταπράσινο δωμάτιο τον αισθησιασμό του φύλου μου, παρατηρώ τη μικρή Σενεγαλέζα που με κοιτάζει κρυμμένη πίσω απ΄τους καπνούς. Τις περισσότερες φορές εμφανίζεται μ΄ένα φόρεμα στο χρώμα πολύτιμων λίθων και δύσκολων νερών. Στο λαιμό της φορά αδιαλείπτως ένα περιδέραιο με κόκκινες, μπλε και γαλάζιες χάντρες. Μερικές φορές στ΄όνειρό μου λαμβάνει την εξωτική όψη της θρυλικής βασίλισσας του Σαβά. Άλλοτε μες στα μάτια της μπορείς να γίνεις μάρτυρας του αξέχαστου, ισημερινού οράματος.
Ετούτη η πόλη φαντάζει ιδανική για τέτοια μυστηριώδη κορίτσια. Είναι τις υγρές, τις αμείλικτες νύχτες που εξέρχονται των πινάκων, με το επίσημο ένδυμά τους, αφήνοντας στις καρδιές μας ένα κενό που μονάχα με χρώμα μπορεί να συγκριθεί. Πουλιούνται και αγοράζονται στην προκυμαία, στις ανηφορικές συνοικίες με το μακρινό, λιμανίσιο βόμβο. Γι΄αυτές τις βοές, για τους σπασμένους ναούς της Εκάτης, για τους φωτισμούς και τους χαλαζίες του λαιμού της, για τις αντιστάσεις μου που ολοένα κάμπτονται θέλω να επιστρέψεις. Σκέφτομαι πως έξω απ΄τα όρια του πίνακα, σ΄εκείνες τις κλειστές διαστάσεις που θεμελιώνουν τον κόσμο αγαπιέμαι παράφορα μ΄αυτό το κορίτσι. Οι ακτές του Ντακάρ μας προσμένουν, οι έξαλλοι τροπικοί με την απαράμιλη ανθοφορία, τόσα και τόσα ειδύλια, πάθη, χρυσελεφάντινες νύχτες με ριγμένα τα πέπλα μου όλα. Σχεδόν την αγαπώ. Περισσότερο τα μακριά της χέρια, τον τρόπο που δραπετεύει απ΄τους πίνακες, τους σπασμούς μες στα μεσημέρια, όταν πράγματα όπως συνείδηση, σκέψη, γλώσσα και φαντασία αγριεύουν και τελικά καταλύονται.

Η Τερέζα τα μεσημέρια ονειρεύεται. Στέκει στο μικρό στασίδι του δωματίου της, κλείνει τα μάτια και έρχονται κύμματα, έρχονται εραστές μ΄αρχαιοελληνικά πρόσωπα. Είναι σαν εκείνο το Παλιοκόριτσο του Λιόσα που σκορπίζεται στον άνεμο, καίγοντας την ομορφιά της στην κομματική πειθαρχία, σ΄έρωτες συμφέροντος, στο φως που σπάει το δωμάτιο εισβάλοντας απ΄τον μικρό φεγγίτη. Είναι η Μαρία του Μπουένος Άιρες, είναι οι λάμψεις και τα οράματα και οι σπασμένοι καθρέφτες. Η Μαρία απομένει πολλή ώρα έτσι. Στη μικρή ανθοστήλη του τραπεζιού, παραφράζονται τοίχοι, επιθυμίες, η Μαρία η ίδια που φλέγεται στην πρώτη ακμή του εφηβικού πόθου.

Ο Balthus, ο Γάλλος ζωγράφος με τις πολωνικές ρίζες συστήθηκε μέσα απ΄τους πίνακές του. Ελάχιστα βιογραφικά στοιχεία του διασώζονται. Το βέβαιο είναι πως υπήρξε ο ίδιος μάρτυρας των πιο αποτρόπαιων πολέμων που γνώρισε η ανθρωπότητα. Έτσι εξηγούνται τόσα κορίτσια στους πίνακές του, μ΄έκδηλη την επιθυμία να ρίξουν το φύλο τους στα νερά.Το μεσογειακό καλοκαίρι με το ουράνιο τόξο του ξανθού ιχθύος στην άκρη του λιμενοβραχίονα, ο σβησμένος φάρος, ο άνδρας με το γατίσιο πρόσωπο συνιστούν μια άλλη εκδοχή της πρωτοτυπίας στην ιδέα και έναν βαθύτατο συμβολισμό. Η γεωμετρία του χορού, αυτά τα πομπηινά κορίτσια που γλίτωσαν κρυμένα στους πίνακες του Balthus μοιάζουν με πορτραίτα του Φαγιούμ που είναι πρωτίστως ολόκληρα σώματα.
Ο Balthasar Klossowski de Rola γεννήθηκε στο Παρίσι του 1908 για να καταλήξει λίγο μετά την αλλαγή του αιώνα, το 2001. Ο ίδιος αειθαλής και πρωτοπόρος δημιουργός επηρεάστηκε από τους ομότεχνούς του Σεζάν, Γκόγια, Ντεγκά, Μιρό, Τζιακομέττι κα άλλους. Ενδιαφέρουσα μαρτυρία για τη σημασία της τέχνης στην περίπτωση του Balthus σώζεται απ΄την πρώτη, οργανωμένη έκθεση του ζωγράφου. Αντί βιογραφικού, ο Balthus προτείνει τους πίνακές του χωρίς καμιά άλλη πληροφορία για τον ίδιο. Ο Balthus καταγράφει τον ερωτισμό της εφηβείας. Γι΄αυτήν του την απόφαση τιμωρήθηκε πικρά , καθώς δεν ήταν λίγοι εκείνοι που στον καιρό του υποστήριξαν πως τα πάθη οδηγούν τους χρωστήρες του.