Κρίστα Βολφ

kristabolf 24grammataΔΕΝ ΑΠΕΜΕΙΝΕ ΤΙΠΟΤΕ
Κρίστα Βολφ

γράφει ο Απόστολος θηβαίος

Διαβάστε όλες τις επιφυλλίδες του Απόστολου Θηβαίου στο 24grammata.com κλικ εδώ

Η Κρίστα Βολφ ανήκει στην τρομερή γενιά μιας νεαρής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας. Προικισμένη μ΄ένα σπουδαίο, συγγραφικό ταλέντο, αλλά καταδικασμένη να δηλώνει το παρόν σ΄όλες τις τραγικές φάσεις της ιστορίας κατέγραψε με τρόπο εσωτερικό και γλαφυρό την αίσθηση ενός ολόκληρου βίου, κατακερματισμένου από πολέμους, πρακτορεύσεις, ήττες και εθνικές εξάρσεις. Τείχη γκρεμισμένα και την ακύρωση των πιο ελπιδοφόρων οραμάτων.
Η Κρίστα Βολφ γεννήθηκε στο Βερολίνο το 1929 και κατέληξε στην ίδια πόλη το 2011, μία δεκαετία μετά το τέλος της παγκόσμιας ιστορίας και την έναρξη μιας νέας περιόδου, όπως αυτή που σηματοδοτείται με την πτώση των δίδυμων πύργων εκείνο τον φοβερό Σεπτέμβρη. Μια άλλη, συμβολική αφετηρία για την αναδόμηση νέων, ιδεολογικών τειχών και παθιασμένων στάσεων ανάμεσα πια σε δυο ευρείες, γεωγραφικές συλλογικότητες.
Η Κρίστα Βολφ προσωποποιεί τη διάψευση των οραμάτων της σοσιαλιστικής ολοκλήρωσης, όπως η τελευταία ακυρώνεται με την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και την τελική κατάργηση των ιδεολογικών ορίων, που είχαν με ακρίβεια καθοριστεί στην καρδιά της Ευρώπης, θέτοντας σε κοινή θέα τις βασικές αρχές δύο κοινωνικών μοντέλων. Με διαφορετικές προσεγγίσεις και ουσιώδεις διαφοροποιήσεις σε θεμελιώδη στοιχεία, όπως η έννοια του κοινωνικού κράτους και τα όρια του παρεμβατισμού. Η ίδια η συγγραφέας ενστερνίστηκε ολόκληρο το ψυχολογικό υπόβαθρο του σοσιαλιστικού πειράματος και έθεσε εαυτόν σε μια ειλικρινή πρακτική όλων εκείνων των ρευμάτων, με τα οποία η ανατολική Γερμανία θέλησε να επιβάλλει τους όρους του πολιτικού παιχνιδιού. Δεν είχε περάσει αρκετός καιρός από την πτώση του τείχους του Βερολίνου και την επανένωση της Γερμανίας, όταν η Κρίστα Βολφ προβαίνει σε μια σαφή και ειλικρινή, κριτική αποτίμηση των μεθόδων και της ψυχολογίας τις οποίες ανέπτυξε το προηγούμενο καθεστώς, προκειμένου να διατηρήσει την παραμονή του στην εξουσία.Σε μια εκ βαθών αυτοκριτική της ατμόσφαιρας κατά την περίοδο της ακμής του γερμανικού σοσιαλισμού η Κρίστα Βολφ συνοψίζει την εκτίμησή της στον τίτλο του διηγήματός της. Τι απομένει ψιθυρίζει η συγγραφέας στο τέλος του βιβλίου της, υποδηλώνοντας τους σκληρούς όρους ενός καθεστώτος, αλλά και τη γενική και αστείρευτη εκείνη ιδέα της συλλογικότητας, η οποία μπορεί και αντλεί τα συνθετικά της στοιχεία μες σε κλίματα αντιφατικά, σχεδόν εχθρικά, θέτοντας ως προαπαιτούμενο της επανάστασης μια απλή, χρονική σύμπτωση της ιστορίας. Όταν δηλαδή εκπνέει η ηθική της αναγκαιότητας και προβάλεται ξανά, φωτεινή και απαστράπτουσα η σαφής και αδιαμφισβήτητη ηθική της ελευθερίας.
Αίσθηση κλειστού χώρου, άσκηση ασφυκτικού ελέγχου, ανύπαρκτη εκείνη θεμελιώδης σχέση ειρήνης και εμπιστοσύνης ανάμεσα στο επίσημο κράτος και τους πολίτες. Τ΄όραμα της επανάστασης παρόν σε κάθε απλή και ανυπόψιαστη έκφανση της συλλογικότητας. Η Βολφ αναπαριστά μ΄ακρίβεια την ψυχολογία μιας ολόκληρης εποχής, δηλώνοντας υποταγή σε κάτι απροσδιόριστο και κενό. Μια κοινωνία διαλυμένη σε υποψίες και εκφοβισμούς και την ασφυκτική παρουσία του κομματικού ελέγχου, όπως ασκήθηκε με πάθος από το σοσιαλιστικό καθεστώς της ανατολικής Γερμανίας. Όλοι φοβούνται. Την επανάσταση, τον γείτονα, τον συνάδελφο, έναν παλιό εραστή. Ιδίως αυτόν, που γνωρίζει πώς να σκαρφαλώνει πάνω σου και να σε πνίγει μέρα τη μέρα.Αυτή η μετριότητα της ζωής συνιστά εκείνο το στοιχείο που τελικά διαταράσσει και υπερασπίζει το δικαίωμα της αναπνοής.
Η Κρίστα Βολφ αναψηλαφίζει ένα συγκεκριμένο, κοινωνικό μοντέλο που επέβαλε την προπαρασκευασμένη συλλογιστική, τα συμπαθή και πάντα μέτρια μέτρια πρότυπα σε κάθε είδος καλλιτεχνικής έκφρασης. Κάτι που να διεγείρει τη σκέψη αλλά να μην την απασχολεί, να μην θρέφει τη φαντασία. Αυτό το παράλληλο καθεστώς που εφαρμόστηκε πειραματικά και του οποίου τα ψυχολογικά πρότυπα διαπιστώνει εκ νέου ως αίσθηση η Κρίστα Βολφ, δεν μπορεί παρά να συνιστά προοίμιο μιας εποχής, όπως η τωρινή. Που αντλεί ελεγκτικούς μηχανισμούς από τις πιο πετυχημένες και ολοκληρωτικές, κρατικές συμπεριφορές, επενδύοντας σ΄αυξημένους ρυθμούς και τρομερά μεγέθη μοναξιάς.
Το Τι απομένει συνιστά μια γλαφυρή απεικόνιση της σύγχρονης, ευρωπαϊκής ιστορίας. Η Βολφ επαληθεύει τη ρήση του δικού μας Γιώργου Μακρή όταν υποστηρίζει πως απ΄την ιστορία αξίζει κανείς να συγκρατεί τα ουσιώδη, αποφεύγοντας επιδέξια τις σπουδές, τα γεγονότα και τις επιγραφές.