Επικαιρότητα, Πολιτική, Πολιτικός Λόγος
Μερικές παρατηρήσεις σχετικά με το δημοψήφισμα στη Σκωτία
Μερικές παρατηρήσεις σχετικά με το δημοψήφισμα στη Σκωτία
Aναμένονται σημαντικές αλλαγές στη βρετανική πολιτική τάξη πραγμάτων
«Θα έπρεπε η Σκωτία να είναι ανεξάρτητη χώρα;» είναι το ερώτημα στο οποίο καλούνται να απαντήσουν Βρετανοί και υπήκοοι άλλων χωρών που αναγνωρίζονται ως μόνιμοι κάτοικοι της Σκωτίας στις 18 Σεπτεμβρίου 2014, επτακόσια χρόνια από τη μάχη του Μπάνοκμπερν – όπου σκωτικές δυνάμεις κατατρόπωσαν αριθμητικά υπέρτερες αγγλικές δυνάμεις – και περισσότερα από τριακόσια χρόνια μετά τη δημιουργία, το 1707, του Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας με την ένωση των βασιλείων Σκωτίας και Αγγλίας, στο οποίο προσετέθη το 1801 το Βασίλειο της Ιρλανδίας για να δημιουργηθεί το Ηνωμένο Βασίλειο, από το οποίο αποχωρίστηκαν το 1922 οι κομητείες που συναποτελούν σήμερα τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας.
Τελευταίες δημοσκοπήσεις δίνουν προβάδισμα στην αρνητική ψήφο, που κινητοποιήθηκαν να στηρίξουν νυν και πρώην πρωθυπουργοί της Βρετανίας και πολιτικοί αρχηγοί, αλλά το γεγονός ενός δημοψηφίσματος με απρόβλεπτο αποτέλεσμα αποτελεί καταλυτικό γεγονός για την Ευρώπη και το σύστημα διεθνών σχέσεων, το οποίο σε μεγάλο βαθμό συγκροτήθηκε την περίοδο ακμής και παρακμής της βρετανικής αυτοκρατορίας (με ιδιαίτερη μάλιστα συμβολή Σκωτσέζων) από τους ναπολεόντειους πολέμους έως τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την ανάδειξη σε ηγεμονική δύναμη των Ηνωμένων Πολιτειών.
Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και την ενοποίηση της Γερμανίας, μετά τους πολέμους διαδοχής στην πρώην Γιουγκοσλαβία και σε ένα περιβάλλον ευρωπαϊκής και παγκόσμιας κρίσης με αυξανόμενο ευρωσκεπτικισμό, νέο-ψυχροπολεμικής έντασης στα ρώσο-ουκρανικά σύνορα και αναζωπύρωσης των συγκρούσεων στο ευρωπαϊκό υπογάστριο της Μέσης Ανατολής, ποιες παρενέργειες μπορεί να έχει το δημοψήφισμα της Σκωτίας στη Βόρειο Ιρλανδία, την Καταλονία, το Βέλγιο, τη Γαλλία, την Ιταλία ή άλλες περιοχές της Ευρώπης, όπου ανθούν ή καλλιεργούνται εθνικόστροφου προσανατολισμού ή περιβλήματος εντάσεις, όταν κανείς δεν μπορεί πλέον να είναι βέβαιος ότι η Κίνα ή οι ΗΠΑ καν θα εξακολουθούν να αποτελούν ενιαίες κρατικές οντότητες σε μια μακρά ιστορική προοπτική;
Μόλις υπερβαίνοντας το 8% του πληθυσμού του Ηνωμένου Βασιλείου με 5,2 εκ. κατοίκους, η Σκωτία αντιστοιχεί σε άνω του 30% της χερσαίας και άνω του 60% της θαλάσσιας έκτασής του, ενώ διαθέτει συντριπτικό μερίδιο στην παραγωγή αργού πετρελαίου στη Βόρεια Θάλασσα και καθοριστικά ποσοστά σε άλλες μορφές ενέργειας. Σημαντική κοιτίδα του Διαφωτισμού – με κορυφαίες φυσιογνωμίες όπως ο Ντέιβιντ Χιουμ και ο Άνταμ Σμιθ – της επιστημονικής έρευνας και της βιομηχανικής επανάστασης, με ανεπτυγμένη οικονομία και χρηματοπιστωτικό σύστημα, με διακριτή γλώσσα, λογοτεχνία και πολιτισμό, με το Εδιμβούργο ως «Αθήνα» του Βορρά άλλοτε και πρωτεύουσα πολιτιστικών φεστιβάλ σήμερα, η Σκωτία διαθέτει τα στοιχεία που συνιστούν εθνικό μόρφωμα κατά την αντίληψη του Διαφωτισμού.
Πολλά δημοσιεύματα του διεθνούς τύπου εστιάζονται σε οικονομικές δυσκολίες που συνεπάγεται η ανεξαρτησία. Καθοριστικό βάρος έχει ασφαλώς το ζήτημα του νομίσματος, το οποίο εν μέρει αντιπαρέρχεται η πλευρά του ΝΑΙ υποστηρίζοντας ότι μια ανεξάρτητη Σκωτία θα συνεχίσει τις συναλλαγές της σε βρετανική στερλίνα, εξέλιξη που χαρακτηρίζουν όχι αυτονόητη οι βρετανικές χρηματοπιστωτικές αρχές, ενώ από ισπανικής ιδίως πλευράς (με το βλέμμα στραμμένο στη Βαρκελώνη, όπου η τοπική κυβέρνηση υπαινίσσεται πρόωρες εκλογές σε περίπτωση που αποκλειστεί δημοψήφισμα για την καταλονική ανεξαρτησία) λέγεται ότι ένταξη στο ευρώ αποτελεί προϋπόθεση για την ένταξη μιας ανεξάρτητης Σκωτίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, διαδικασία που ούτως ή άλλως θα είναι χρονοβόρα. Αντίστοιχες δυσκολίες εμφανίζονται και σε σχέση με την κατανομή του εθνικού χρέους, διαδικασία που επίσης μπορεί να προδιαθέσει αρνητικά τις διεθνείς χρηματαγορές ή να ανοίξει την όρεξη κερδοσκοπικών φορέων.
Αν όμως αποκλειστικά οικονομικοί λόγοι υπαγόρευαν εθνικόστροφες επιδιώξεις, αν ο οικονομικός «φόβος» εξ ορισμού επικρατούσε της πολιτικής «ελπίδας», τότε ασφαλώς θα υπήρχαν εξαιρετικά λιγότερα εθνικά κράτη. Η πολιτική οικονομία της Σκωτίας επιτρέπει, δεν επιβάλλει τη δυνατότητα ανεξαρτησίας. Αυτό που παραμένει καταλυτικό είναι το γεγονός ότι μια έως πρόσφατα αδιανόητη εξέλιξη, που κερματίζει την ηγεμονική δύναμη του δεκάτου ενάτου αιώνα, συγκεντρώνει υψηλές – αν και όχι τις υψηλότερες – πιθανότητες υλοποίησης παρά τις πάσης φύσεως δυσκολίες που μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν τον ελλιμενισμό βρετανικών πυρηνικών υποβρυχίων.
Ανεξαρτήτως του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος, πρέπει να αναμένονται σημαντικές αλλαγές στη βρετανική πολιτική τάξη πραγμάτων, όπως ήδη έχουν δεσμευτεί κυβέρνηση και αξιωματική αντιπολίτευση στο Λονδίνο, γεγονός με τις δικές του παρενέργειες ως προς τη στάση του Ηνωμένου Βασιλείου στις Βρυξέλλες και ενόψει βρετανικών εκλογών και υπόσχεσης του εν ενεργεία πρωθυπουργού για δημοψήφισμα για τη σχέση της Βρετανίας με την ΕΕ σε περίπτωση εκ νέου επικράτησης των Συντηρητικών, αν και, βέβαια, το Εργατικό Κόμμα υπερέχει συντριπτικά έναντι των Τόρις σε αριθμό εδρών στη Σκωτία, έστω και αν αυτό δεν ίσχυε πάντοτε.
Οι αναταράξεις που είναι φυσικό να υπάρξουν δημιουργούν νέα προβλήματα σε σχέση με την προάσπιση ελληνικών συμφερόντων στο ευρωπαϊκό περιβάλλον. Δημιουργούν όμως και νέες ευκαιρίες.