1. Ευθανασία, ώρα προϋπολογισμού: Ναι μεν… αλλά (συμμετοχή στη διαδικτυακή συζήτηση)

Ο Βαγγέλης Ρουσσάκης με το παρακάτω δοκίμιο δηλώνει το δικό του παρόν στην πρόταση του 24grammata.com για ανοιχτή διαδικτυακή συζήτηση πολιτών στο θέμα  της Ευθανασίας δες εδώ

24grammata.com ευθανασία / euthanasia κλικ εδώ
about euthanasia on 24grammata.com here

1.

Ευθανασία, ώρα προϋπολογισμού: Ναι μεν… αλλά

Κάθομαι τώρα, εγώ και διερωτώμαι, τι πάει στραβά με τις ανθρώπινες κοινωνίες. Έχει κυριαρχήσει τόσο η τρέλα που δεν μπορούμε να δούμε ούτε τα πιο ευδιάκριτα πράγματα; Απαγορεύουμε τον θάνατο, σε περιπτώσεις που είναι ο μόνος ευαγγελισμός για ψυχές ταλαιπωρημένες, εξουθενωμένες, εξαρθρωμένες από το τυχαίο στρόφισμα της μοίρας. Γιατί λέμε ότι κάποιος άλλος έχει το δικαίωμα διαχείρισης των ζωών μας ακόμα και όταν αυτές έχουν ως μόνη διέξοδο το τέλος. Ποιο δικαίωμα στην ελευθερία και στην αυτοδιάθεση, δηλαδή. Και τον επιτρέπουμε ή έστω αδιαφορούμε (ακόμα και έτσι τον επιτρέπουμε), τις φορές εκείνες που είναι το πιο τραγικό πράγμα που αντίκρισαν ποτέ τα ανθρώπινα μας βλέμματα – και που θα έπρεπε να μας εξοργίσει, κι όχι απλά να μας θλίψει. Μαυρόασπροι άνθρωποι και ατέρμονοι συμβιβασμοί.
Θεωρητικά, ζούμε στην εποχή των κατοχυρωμένων ανθρώπινων δικαιωμάτων και ελευθεριών. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, έγκειται και το δικαίωμα, της ελευθερίας σε έναν γαλήνιο και αξιοπρεπή θάνατο. Τουλάχιστον, για αυτούς, που έχουν βγάλει τις παρωπίδες τρίτων και σκέφτονται όντως προοδευτικά. Σαφώς και οι κοινωνίες, πρέπει να προασπίζουν την ζωή και να την έχουν ως αυτοσκοπό. Σε αυτό δεν νομίζω ότι μπορεί κανείς να διαφωνήσει. Ωστόσο, εθελοτυφλούμε, αν δεν δούμε ρεαλιστικά, πως υπάρχουν πολλές περιπτώσεις, στις οποίες, αυτό δεν γίνεται. Έχω συνειδητοποιήσει πως, αν κάποιος προσπαθούσε να δει την ματαιότητα, που περιβάλει αυτόν τον κόσμο, θα άγγιζε την παράνοια. Γι’ αυτό και κανείς, δεν θέλει να σπάσει την φούσκα, τουλάχιστον στις περισσότερες δυτικές κοινωνίες, την φούσκα, ότι αν και δεν ζούμε σε ρόδινο κόσμο, ζούμε στον καλύτερο που θα μπορούσαμε. Σε έναν κόσμο που η ιατρική και τα σύγχρονα ιατρικά μέσα, θα δίνουν πάντα την λύση, ώστε ο καθένας από εμάς να απολαμβάνει μακροζωία και ευημερία. Δυστυχώς, για τους ευσεβείς μας πόθους, αυτό είναι ανέφικτο.
Δεν θα ήθελα να επεκταθώ, σε φιλοσοφικά τσιτάτα και αναλύσεις, γιατί κάτι τέτοιο θα διεύρυνε κατά πολύ το ζήτημα. Ωστόσο, μπορώ να πω με σιγουριά, πως οι άνθρωποι, δεν έχουν αποδεχτεί την ιδέα του βέβαιου θανάτου, αν και είναι το μοναδικό μας δεδομένο, από τις απαρχές των ζωών. Πως, λοιπόν, να δεχτεί κανείς, το γεγονός πως ένα αγαπημένο του πρόσωπο, έχει πάρει την τελευταία του ευθεία στην οδό του βίου. Πόσο μάλλον, να συμφωνήσει κανείς, πως η καλύτερη λύση, είναι ένας ήρεμος, επιλεγμένος από το ίδιο το άτομο (αλλά όχι μόνο), θάνατος. Όλα, διαφέρουν ανάλογα από την οπτική, που επιλέγουμε να τα βλέπουμε. Οι άνθρωποι του σήμερα, πρέπει να χωνέψουμε αυταπόδεικτα πράγματα, αν θέλουμε, να δούμε κάποια αλλαγή γύρω μας. Την ζωή και την ελευθερία του, πρέπει να την έχει ο καθένας από εμάς στα χέρια του, στα όρια που δεν βάλλει την ελευθερία του άλλου και τις θεμελιώδεις ηθικές αρχές. Συνεπώς, και την ελευθερία, για ένα αξιοπρεπή θάνατο. Δίχως θεούς, δίχως εξωτερικές παρεμβάσεις, δίχως ταμπέλες που εξωθούν τον άνθρωπο στην τρέλα και σε τυφλή πίστη, αρχέγονων δοξασιών. Δεν είμαι εγώ που θα κρίνω τις θρησκείες και την κάθε είδους πίστη, αλλά οι ανθρώπινες κοινωνίες, στα θεμελιώδη τους ζητήματα, πρέπει να προχωρήσουν χωρίς αυτές, μιας και η χρησιμότητα τους είναι να κρατάνε τους ανθρώπους δέσμιους από την όποια αλλαγή. Τίθεται ηθικό ζήτημα, τελικά με την ευθανασία; Απαντώ στον εαυτό μου, όχι, αν δεν είναι πόρισμα βιαστικής και άκριτης σκέψης. Κι αν κάποιος θεωρεί πως τίθεται, η ηθική παραβιάζεται καθημερινά με τρόπους πολύ πιο σοβαρούς, -από έναν ούτως ή άλλως, αναπόφευκτο θάνατο. Γιατί, δεν επιχειρηματολογούμε και δια αυτούς;… Το δικαίωμα στην ζωή είναι κυρίαρχος λίθος των δικαιωμάτων μας, ωστόσο το ίδιο και ένας -εν γαλήνη- θάνατος. Η ζωή και ο θάνατος συμπορεύονται στο μυστήριο της ύπαρξης. Πρέπει, επιτέλους, να πάψουμε να βλέπουμε μόνο προς την μια κατεύθυνση.
Επιπρόσθετα, να επιχειρηματολογήσω, πως η ευθανασία, αν νομιμοποιηθεί, ή όπου έχει νομιμοποιηθεί, δεν θα πρέπει να γίνεται άκριτα, δίχως προϋποθέσεις και άλογα. Θα πρέπει, φυσικά, στις περιπτώσεις ασθενών, να είναι η τελευταία επιλογή, η ύστατη λύση. Αφενός, θα πρέπει να έχει αναλυθεί πλήρως η κατάσταση του ατόμου, και να είναι δεδομένος πια ο θάνατος. Αν είναι βέβαιος και επίπονος, γιατί το άτομο απλά να υποφέρει;… Αφετέρου, θα πρέπει το ίδιο το άτομο, να είναι σε νοητική και ψυχολογική θέση, να πάρει μια τέτοια απόφαση, για τερματισμό της ζωής του. Από αυτές τις πρωταρχικές θέσεις, προέρχονται και τα περισσότερα λογικά επιχειρήματα των προοδευτικών αντίμαχων της ευθανασίας. Το άτομο, σε συνθήκες εξαθλίωσης, ψυχικής και σωματικής, με τον φόβο και την ασφυκτική ανάσα της πιθανότητας του θανάτου, ίσως να μην είναι ικανό να πάρει μια τέτοια απόφαση, μέσω ορθής σκέψης. Γι’ αυτό, όμως υπάρχει και ο ρόλος του γιατρού, ο οποίος, μπορεί και πρέπει να είναι δίπλα στο άτομο, ώστε να το καθοδηγήσει με ασφάλεια, και διάλογο, σε αυτό που το ίδιο το άτομο θέλει. Οι γιατροί, θεωρώ, πως διαθέτουν τα μέσα για να είναι όσο το δυνατόν, σίγουροι, σχετικά με την όποια απόφαση. Μια μάχη, δίχως ελπίδα νίκης, είναι άσκοπη, αν είναι επώδυνη και φρικιαστική για τον πάσχοντα.
Τώρα στις περιπτώσεις, όπου ο άνθρωπος, λόγω ηλικίας ή λόγω μιας κατάστασης λ. χ αναπηρία κτλ, επιθυμεί την ευθανασία, θα πρέπει και εκεί, να έρχεται η τελική απόφαση, κατόπιν διεξοδικής ψυχολογικής ανάλυσης με το άτομο. Άλλωστε, μέσω σωστής καθοδήγησης, ο άνθρωπος πάντα μπορεί να βρει ζωφόρο νόημα και να συνεχίσει την ζωή του, παρά τις αντιξοότητες. Στις δυσκολίες βρίσκει κανείς τον αληθινό του εαυτό. Ακόμη, όσον αφορά, αυτούς που αντιλέγουν, πως αν νομιμοποιηθεί, η ευθανασία, θα ξεφύγει από τα λογικά πλαίσια, έχω να απαντήσω κατά την ταπεινή μου κρίση και με μια ματιά περισσότερης καλής πίστης στους ανθρώπους, παρά κακής, πως οι περισσότεροι από εμάς, αγαπάμε την ζωή και ευελπιστώ πως τα σύγχρονα κράτη, έχουν εκείνα τα απαραίτητα μέσα και όργανα, ώστε να προασπίσουν ότι καμία λεπτή γραμμή, απέναντι σε κάθε ευαίσθητη πρακτική, δεν θα ξεπεραστεί.
Εν κατακλείδι, τα δεδομένα, ο τρόπος σκέψης, οι δεσμοί και τα συνεκτικά όργανα των κοινωνιών μας, αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου. Πολλά, από αυτά που θεωρούνταν αναντίρρητα για τον άνθρωπο πριν μερικούς αιώνες, τώρα έχουν πια διαψευσθεί. Το ίδιο, συνέβη και με πράγματα που λογίζονταν ως μη αποδεχτά, από πολλούς και για μακρά διαστήματα της ανθρώπινης ιστορίας. Όσα γνωρίζουμε, μεταβάλλονται ταχύτατα, και όσα θεωρούμε δεδομένα, στο επόμενο βλεφάρισμα, ίσως και να μην είναι. Το θέμα είναι να έχουμε ανοιχτά τα μάτια μας και να κοιτάμε μπροστά, και προς το μέλλον δίχως κλείστρα περιορισμένης οπτικής. Η ευθανασία, είναι ένα από αυτά τα ζητήματα, τόσο πολύπλοκο, όσο και αμφιλεγόμενο, που σίγουρα, έχει ακόμα πολύ δρόμο, μέχρι να είμαστε σίγουροι, σαν μέλη ευρύτερων πλαισίων, για το τι πρέπει και το τι μέλλει γενέσθαι. Τείνω στην άποψη, ναι μεν στην ευθανασία, αλλά κατόπιν συγκεκριμένων αυστηρών προϋποθέσεων.

Βαγγέλης Ρουσσάκης