Η συναισθηματική τέχνη του «διδάσκειν» μέσω της δυναμικής της ομάδας και ο σύγχρονος ρόλος του εκπαιδευτικού

24grammata.com/ εκπαίδευση

Η συναισθηματική τέχνη του «διδάσκειν» μέσω της δυναμικής της ομάδας  και ο σύγχρονος ρόλος του εκπαιδευτικού

Μελισσουργού Βασιλική
Η ανάγκη μιας αποτελεσματικής διδασκαλίας ωθεί τους εκπαιδευτικούς με τους μαθητές τους να αποτελούν ένα σύνολο , μια ομάδα που επιδιώκει την κατάκτηση της γνώσης. Η δημιουργία ομάδας δεν είναι ένας εύκολος στόχος, επειδή η έννοια της ομάδας εμπεριέχει την πολλαπλότητα ,την ποικιλία , την διαφορετικότητα , αλλά παράλληλα απαιτεί την ενότητα , την αλληλοαποδοχή , την αλληλοϋποστήριξη των ατόμων – μελών. Οι σύγχρονες μελέτες διδασκαλίας προτείνουν τη μάθηση μέσω της βιωματικής συμμετοχής και της συναισθηματικής εμπλοκής των μαθητών σε μια σχολική ομάδα. Για να αποκομίσει κάθε μέλος της ομάδας χωριστά ,αλλά και σαν ένα ενιαίο σύνολο ,τα μέγιστα οφέλη , χρειάζεται γνώση , κόπος , συνειδητή προσπάθεια ,θέληση και μια διαφορετική επιστημολογική προσέγγιση. Είναι πολύ σημαντικό τα μέλη μιας ομάδας να διατηρούν την αυτονομία , την αυτοτέλεια και την προσωπικότητά τους , ενώ παράλληλα να αισθάνονται και να επιζητούν το «ανήκειν» σε μια ομάδα, να είναι οργανικά μέλη ενός αδιάσπαστου συνόλου. Το κάθε μέλος μεταφέρει το δικό του φορτίο γνώσεων ,εμπειριών ,συναισθημάτων , ικανοτήτων και αποβλέπει στο σεβασμό ,την αναγνώριση και την αξία της διαφορετικότητας .Ταυτόχρονα ,όμως, είναι πρόθυμο να ακούσει και να δεχθεί τα άλλα μέλη της ομάδας. Να ανταλλάξει γνώσεις , αντιλήψεις και βιώματα ,να μοιραστεί συναισθήματα, αναμνήσεις και συγκινήσεις. Αυτό είναι το κατάλληλο περιβάλλον ,όπου πραγματοποιείται ένα συναισθηματικό και γνωστικό άνοιγμα που επιτρέπει την καινούργια πληροφορία και γνώση . Έτσι ,μέσω της πλαστικότητας του εγκεφάλου και του κοινωνικού του χαρακτήρα δημιουργείται πρόσφορο έδαφος για τη διαδικασία της εκπαιδευτικής πορείας και μάθησης. Τα καθρεπτικά συστήματα και τα νευρωνικά δίκτυα συντελούν στη συγκινησιακή διέγερση ,την κοινωνική συμπεριφορά και ωριμότητα ,γίνονται εφαλτήριο στη μάθηση. Η ομάδα ,χώρος καθρεπτών, αποκτά λειτουργική οντότητα ,συλλογική ταυτότητα και έναν κοινό επιδιωκόμενο σκοπό. Χάρη στην ενεργητική συμμετοχή των μελών ,προσεγγίζει τη γνώση και τη διαφορετική γνώμη και αντίληψη ,κρίνει ,επιλέγει και τελικά αποφασίζει. Στη συνέχεια , λαμβάνονται συνολικά αποφάσεις και προωθούνται λύσεις , που είναι προϊόν συλλογικής σκέψης και δράσης . Απαραίτητη προϋπόθεση ,εκ των ων ουκ άνευ, για τη συνοχή και την αποτελεσματικότητα της ομάδας είναι η εμπιστοσύνη και η ασφάλεια που πρέπει να διέπουν την ομάδα. Η είσοδος σε μία ομάδα δημιουργεί φόβο, αναστάτωση ,ανασφάλεια και αμηχανία. Το άτομο – μέλος σταδιακά περνά στη δυάδα ,στην τετράδα μέχρι να ενσωματωθεί στην ομάδα ,να αποτελέσει ένα αρμονικό σύνολο, αφού αναπτυχθούν συναισθηματικοί δεσμοί , φιλίες ,σχέσεις επικοινωνίας και κατανόησης. Η ομάδα ,για να μπορέσει να λειτουργήσει χρειάζεται σιγουριά, κλίμα συνεργασίας και αποδοχής από όλα τα μέλη της ομάδας. Ο ατομικός στόχος κάθε μέλους εναρμονίζεται με τον κοινό στόχο της ομάδας, και όλες οι προσπάθειες συγκλίνουν στην επίτευξη αυτού του στόχου. Τα οφέλη της ομάδας αποτελούν κέρδη για τον καθένα χωριστά αλλά και για όλα ανεξαιρέτως τα μέλη της ομάδας. Χαράσσεται μια κοινή πορεία με κανόνες σεβαστούς από όλους και υποδείξεις ,μέσα από την πολιτική ,την κριτική ,την αξιολόγηση και τελικά τη δημιουργική σύνθεση διαφορετικών και ποικίλων απόψεων.
Έτσι , οι διαπροσωπικές σχέσεις, η ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών ,
η διαπραγματευτική ικανότητα ,το συναισθηματικό δέσιμο και η βιωματική προσέγγιση εγγυώνται το σίγουρο δρόμο που οδηγεί στην απόκτηση της γνώσης και στην μετατροπή του μαθητή από μέλος μιας ομάδας σε ενεργό πολίτη της κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας. Αντίθετα, η έλλειψη εμπιστοσύνης και αμοιβαίας κατανόησης ,η αδυναμία σύναψης φιλικών σχέσεων ,η ατομικότητα και η μονόπλευρη θεώρηση εμποδίζουν την επικοινωνία και τη διαδικασία μάθησης. Ο απομονωτισμός και η άρνηση συναισθηματικής εμπλοκής συνιστούν τροχοπέδη στη συναισθηματική ωρίμαση ,την κοινωνικότητα και τη μετάδοση της γνώσης.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία
· Διδακτικό Υλικό που δόθηκε στο πλαίσιο παρακολούθησης του Προγράμματος
«Επιμόρφωση Φιλολόγων» με επιμορφωτές την κα Βασιλεία Καλοκύρη και τον κ. Αλέξη Κόκκο .
Γουρνάς Γ. Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών ,Ενότητα : Σχέσεις «Η αλλαγή μέσα από τη σχέση: Ένα Διεπιστημονικό μοντέλο για την αξιοποίηση της ομάδας
στην Εκπαίδευση»
(http://www.e-yliko.gr/Lists/List42/Attachments/744/sxeseis_sxolikh_taxh.pdf)
Βασιλείου Γ. (1987). Ο Άνθρωπος ως Σύστημα. Στο: Τσιάντης Μ. ,
Μανωλόπουλος Σ. (Επιμ). Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής, Τόμος Α΄.
Αθήνα: Καστανιώτης.
Holmes J. (2009). O John Bowlby και η Θεωρία του Δεσμού. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Kolb D. A., Fry R. (1975). Toward an applied theory of experiential learning.
In:Cooper C. (Ed). Theories of group process. London: John Wiley.
Μπαμπινιώτης Γ., Νανόπουλος Δ. (2010). Από την κοσμογονία στη γλωσσογονία.
Μία συν-ζήτηση. Αθήνα: Καστανιώτης
Prior V., Glaser D. (2006). Understanding Attachment and Attachment Disorders.
Theory, Evidence and Practice. London: Jessica Kingsley Publishers.
Siegel J.D. (1999). The Developing Mind. How Relationships and the Brain
interact to shape who we are. New York: The Guilford Press.
Siegel J.D. (2007). The Mindful Brain. Reflection and Attunement in the
Cultivation of Well-Being. New York: W.W. Norton.
Τοδούλου-Πολέμη Μ. (2010). Η Συστημική Προσέγγιση – Κλειδί για ένα Νέο
Εκπαιδευτικό Σχεδιασμό. Μετάλογος, 18