Παιχνίδια με την υπερρεαλιστική ομορφιά του Αυτισμού

αφιέρωμα στον Χανς Κρίστιαν Άντερσεν / Hans Christian Andersen εδώ

αφιέρωμα στο παιδικό βιβλίο εδώ

Σαν σήμερα, 2 Απριλίου 1805, γεννήθηκε ο φημισμένος Δανός παραμυθάς Χανς Κρίστιαν Άντερσεν.  Γι΄αυτό και τούτη η μέρα καθιερώθηκε (από την   ΙΒΒΥ, Διεθνής Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα, το 1966) ως η παγκόσμια ημέρα του παιδικού βιβλίου.εδώ

Η ίδια ημέρα, 2 Απριλίου,  καθιερώθηκε, επίσης, από τον ΟΗΕ, ως η παγκόσμια ημέρα Αυτισμού. Πληροφορίες για τον αυτισμό εδώ

Παιχνίδια με την υπερρεαλιστική ομορφιά του Αυτισμού

24grammata.com/ ειδική εκπαίδευση
Σπυρόπουλος Τρύφωνας
Εκπαιδευτικός Α/θμιας
Μεταπτυχιακός Φοιτητής Ειδ. Αγωγής Παν. Λευκωσίας

«Στον υπερρεαλισμό δεν προσχώρησα ποτέ. Τον υπερρεαλισμό τον είχα μέσα μου, όπως είχα μέσα μου και το πάθος της ζωγραφικής, από την εποχή που γεννήθηκα». Νίκος Εγγονόπουλος

Η τριάδα διαταραχών του Αυτισμού της Wing αποτελεί άλλη μια ταξινόμηση στα πεδία της Κοινωνικής Συναλλαγής-Αμοιβαιότητας, της Γλώσσας-Επικοινωνίας και της ανελαστικότητας της Σκέψης-Συμπεριφοράς. Προφανώς η συγκεκριμένη ταξινόμηση, όπως και η αντίστοιχη του διαγνωστικού εργαλείου DSM-IV, αποτελεί μια σαφής κατηγοριοποίηση συμπτωμάτων και συμπεριφορών, η οποία είναι καθοδηγητική για την υιοθέτηση μιας λειτουργικής σχέσης με ένα άτομο που έχει διάγνωση στον αυτισμό. Οι επιστημονικές ταξινομήσεις, όπως φιλτράρονται από την πρακτική της καθημερινής αντίληψης, δημιουργούν μια ψυχική ευπάθεια στη διαχείριση της απόκλισης. Σε αυτό το σχήμα σκέψης, η διαφορά διεγείρει την ευαισθησία γιατί προϋποθέτει την απόκλιση που συγκινεί…

… στο περιθώριο της λογικής ανάλυσης και των επιστημονικών περιγραφών μπορεί να προκύψει ένας λόγος, με την αισθαντικότητά του, που αντιλαμβάνεται τον αυτισμό ως εναλλακτικό. Σε ένα ελεύθερο παιχνίδι νοημάτων, ο αυτισμός προσφέρει ευκαιρίες για υπερρεαλιστικό παιχνίδι σε εκπαιδευτικά, και όχι μόνο, περιβάλλοντα, όπου οι “κοινωνικές συναντήσεις” καθορίζονται από την παντοδυναμία του τυχαίου.

Η κατασκευή ενός παιδικού λογοτεχνήματος με τεχνικές του Ροντάρι, από τη Γραμματική της Φαντασίας, μπορεί να μετατρέψει στερεότυπες εκφράσεις, ενός παιδιού με αυτισμό, σε συνθήματα ή στίχους με υπερρεαλιστική σημειολογία. Οι διαδικασίες βιώνονται μέσα από τις ψυχικές και κοινωνικές συναλλαγές όλων, οι οποίες πηγάζουν από το τυχαίο και το φαντασιακό τους κοινότοπο.

Ο αυτοματισμός δεν αποτελεί μόνο το τεχνικό εργαλείο απεικόνισης του ασυνειδήτου, αλλά μια ευκαιρία να εκφραστεί ο αυθόρμητος εαυτός μας. Μια αυθόρμητη έκφραση, παρορμητική και μη συγχρονισμένη με το περιβάλλον, ενός μαθητή με αυτισμό, μπορεί να αποτελέσει δημιουργικό ερέθισμα για να πυροδοτήσει μια στιγμή αυτ(ομα)τισμού, κρυφή στο διδακτικό πρόγραμμα. Οι συμμαθητές του έχουν την ευκαιρία να εκφραστούν συνειρμικά και να βιώσουν την απελευθέρωση στο ασυνείδητό τους καθώς αυτό ταυτίζεται με ένα μη συνηθισμένο αυθορμητισμό.

Τα παιχνίδια με το όνειρο αποτελούν μια απελευθέρωση από τη συμβατότητα-πεζότητα της καθημερινότητας. Η καταγραφή του ονείρου ενός παιδιού μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για εικαστική-οπτική αναπαράσταση που προσφέρει τη συμμετοχική κατανόηση του και ομαδική έκφραση σύμφωνα με τους ψυχικούς και νοητικούς πόρους του κάθε παιδιού.

Η αφήγηση, ως είδος Λόγου, βρίσκεται κοντά στις ψυχολογικές και επικοινωνιακές ανάγκες των παιδιών. Εντούτοις, αρκετά συχνά η λεκτική αφήγηση, ή ανάγνωση ενός λογοτεχνήματος, είναι νοητικά απαιτητική και δημιουργεί δυσκολίες στην παρακολούθησή της. Με μια “αυτιστική” διατύπωση, ένα εναλλακτικό σύνθημα, όπως “κάτω η Ανάγνωση” μπορεί να αποτελέσει η αφορμή ώστε η αφήγηση του παιδικού λογοτεχνήματος να μετατραπεί σε δράση με παιχνίδια αντικείμενα (..)

Συνοπτικά, οι υπερρεαλιστικοί πειραματισμοί αποτελούν ένα παιχνίδι, “ψυχοεκπαίδευσης”, και για τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς ώστε να παρατηρήσουν τις αντοχές τους στο εναλλακτικό.

Οι παραπάνω σκέψεις, παρά προτάσεις με μεθοδολογικές σημειώσεις, είναι συνειρμικές, αποσπάσματα από βιωμένη αγάπη, με ψυχική αυτοαναφορικότητα. Ίσως, από αυτό το κείμενο να αναδύονται νοήματα μια άλλης εκδοχής της ομορφιάς του Αυτισμού, η υπερρεαλιστική…