«ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟΝ ΦΩΚΙΩΝΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗ»

δημητριαδης 24γραμματα

24grammata.com/ ζωγραφική

Διαβάστε όλες τις επιφυλλίδες του Απόστολου Θηβαίου στο 24grammata κλικ εδώ

«ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟΝ ΦΩΚΙΩΝΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗ»
Σχόλιο στην τέχνη της γελοιογραφίας.

γράφει ο Απόστολος Θηβαίος

Ο Ισπανός λογοτέχνης Ορτελάνο, σημειώνει για το ρεαλισμό, πως πρόκειται για έναν αντισηπτικό λόγο γραφής, μια αντισηπτική γλώσσα. Μια διατύπωση δηλαδή ικανή να περιγράψει την αναγκαιότητα για μια διαφορετική προσέγγιση, μια άλλη γλώσσα δηλαδή, η οποία πληρεί περισσότερες της μιας και κύριας λειτουργίας της, καθώς ερμηνεύεται ως τέτοια η επικοινωνιακή. Η γλώσσα αγγίζοντας τα όρια του υπαινιγμού και του συμβολισμού, διατηρεί μια εναλλακτική ταυτότητα με πολλές και παράγωγες ερμηνείες σε δευτερεύοντα επίπεδα. Ετούτη η λειτουργία της γλώσσας σχεδόν αγγίζει τα όρια της σιωπής, αφού μες στα ακαθόριστα όρια της τελευταίας παράγει τις ειδικές και κύριες σημάνσεις της ή καλύτερα πληρεί τον αντισηπτικό της προορισμό, μια συμπεριφορά δηλαδή διάφορη της ευθείας λειτουργίας της ή διάφορη της εποχής και της ιδιοσυγκρασίας της.
Μια τέτοια γλώσσα, αντισηπτική και εναλλακτική είναι εκείνη της γελοιογραφίας. Μια γλώσσα δηλαδή ικανή να περιγράψει την πραγματικότητα, αντλώντας από τα ιδεολογικά και επικαιροποιημένα αποθέματά της τα στοιχεία εκείνα που μπορούν να φανούν χρήσιμα στην κριτική θεώρηση. Ίσως περισσότερο από κάθε άλλο μέσο, η γλώσσα της γελοιογραφίας παραμένει επίκαιρη και ακέραια στα νοήματά της, σαφής και περιεκτική, καθώς κάθε επικοινωνία που επιθυμεί να διεκπεραιώσει το σκοπό της. Παραφράζοντας τον Ιάννη Ξενάκη θα μπορούσαμε να πούμε πως η τέχνη, η γλωσσική της ειδίκευση στην προκειμένη περίπτωση παραμένει σιωπηλή, λατρεύοντας στο μέγιστο βαθμό την επικαιρότητα. Η τελευταία, ως ανταμοιβή ετούτης της προσήλωσης χορεύει γυμνή εμπρός στο λόγο, έτσι ώστε εκείνος να χειραγωγήσει το πιο ουσιώδες υλικό της. Παρά το γεγονός πως η γλώσσα είθισται να συνιστά γραφή, καθώς ετούτη η προοπτική της στέκει σχεδόν γενετική, εντούτοις ο λογοκεντρισμός τείνει να απολέσει τη θέση του, σε αντίθεση με τις επισημάνσεις του Darmesteter. Με άλλα λόγια, η γελοιογραφία αναμιγνύοντας την εικόνα, ένα μέσο οπτικό δηλαδή, ενδεικτικό της νοηματικής στόχευσης και τον ίδιο το λόγο με την πιο περιεκτική του ένταση κατορθώνει να αποκρυσταλλώσει με εύθυμο τρόπο ένα συμπέρασμα ή μια πραγματικότητα. Ο κοινωνικός ρόλος της γελοιογραφίας αναδεικνύεται, καθώς μεταφέρει μία τάση ή ένα μήνυμα με ευκρινή και σαφή τρόπο, πολλές φορές, στις πληρέστερες μορφές της, ενσωματώνοντας όλες τις απόψεις ή τις κρίσεις γύρω από ένα θέμα. Η φυσικά προκαλούμενη, -στην εποχή μας ακόμη περισσότερο από ποτέ-, αντίφαση ανάμεσα στη γλώσσα και την εικόνα, παύει να ισχύει στην περίπτωση της γελοιογραφίας, καθώς δίχως εγωισμούς και με μια θαυμαστή ισορροπία τα δύο μέσα εξυπηρετούν στο ακέραιο την ανάγκη της επικοινωνίας.
Η ελληνική, γελοιογραφική παραγωγή στάθηκε πάντοτε ακμαία. Η κωμική καταγωγή της, πάει να πει η άντληση μορφών και ύφων από το αρχαίο δράμα, στάθηκε ως μια συνεπής εξέλιξη μιας οικείας για τον ελληνικό κόσμο, τάσεως. Η τέχνη της κωμικής αναπαράστασης, εκφρασμένη από σπουδαίους δημιουργούς με αισθητήριο και πνεύμα κριτικό διατήρησε πάντοτε την ειρωνική της διάθεση, στοιχείο αναφαίρετο για κάθε καλλιτεχνική δυνατότητα. Τα περιοδικό «Ασμοδαίος» και «Άστυ» με σημαντικούς εκπροσώπους όπως ο Κουμετάκης, ο Αντωνιάδης, ο Φωκίων Δημητριάδης, ο Τερζόπουλος, ο Θεοφιλόπουλος μεταγενέστερα, συνιστούν μια σπουδαία ένδειξη της ακμής στην οποία βρέθηκε η γελοιογραφία, καθ΄όλη τη διάρκεια της ελληνικής ιστορίας,δημητριαδης φωκιων 24γραμματα ήδη από τον Πελοποννησιακό πόλεμο ως τη σημερινή εποχή. Ακόμη και αν η σκιτσογραφία διαφέρει και διαχωρίζεται από τη γελοιογραφία, εντούτοις ως μόνο κριτήριο για τη δυναμική της εν λόγω τάσης, στάθηκε η ικανότητα να εκτιμηθεί με επάρκεια το κοινωνικό και πολιτικό κατεστημένο. Οι σημαντικές, ιστορικές στιγμές ερμηνεύτηκαν μέσω της γελοιογραφίας με τον πιο επαρκή τρόπο, τέτοιον ώστε να συνιστά μια ιδιαίτερα δημοφιλή μορφή κοινωνικής κριτικής. Άλλωστε η ελληνική πραγματικότητα, πλούσια σε καταστάσεις και δυσχέρειες, αποτυχίες και οικονομικές καταπτώσεις, στάθηκε υπέροχο υλικό για τους δημιουργούς.
Το εν λόγω κείμενο συνιστά μία μόνο υπενθύμιση της προσφοράς ενός σημαντικού τομέα κριτικής. Η ελληνική, πολιτική σκηνή ερμηνεύτηκε πολλές φορές με γνώμονα τις περιεκτικές και συνοπτικές εκτιμήσεις της γελοιογραφίας, υποκαθιστώντας αρκετές φορές τις βαρυσήμαντες, κριτικές τοποθετήσεις της σχετικής αρθρογραφίας. Η μελέτη της ελληνικής γελοιογραφίας συνιστά μια υποχρέωση, καθώς η κριτική σε τούτη την περίπτωση συναντά την τέχνη και το περιεχόμενο. Με αφορμή την ημερομηνία θανάτου του Φωκίωνα Δημητριάδη τιμούμε με ταπεινό τρόπο την ελληνική γελοιογραφία που σαν κάθε άλλη τέχνη, λαϊκή, πασχίζει να αναπαραστήσει με σαφήνεια μία ορισμένη περίοδο καθώς και τις ειδικές της συνθήκες.