Το σπίτι και το επιβλητικό μαυσωλείο του Χο Τσι Μινχ στο Ανόι

24grammata.com- Ιστορικά ταξίδια

διαβάστε το νέο βιβλίο του Γ. Σχορετσανίτη “Στη…σιωπηρή Ζωραστρική πόλη της Γιαζντ” από τις ηλ. εκδ. 24grammata.com κλικ εδώ

Το σπίτι και το επιβλητικό μαυσωλείο του Χο Τσι Μινχ στο Ανόι

γράφει o Γεωργιος Νικ. Σχορετσανίτη

Στη διαθήκη του, ο μεγάλος επαναστάτης και ηγέτης ήταν αρκετά σαφής και κατηγορηματικός! Ο Χο Τσι Μινχ δήλωσε την επιθυμία του να αποτεφρωθεί και να διασκορπιστούν οι στάχτες του στους λόφους του βορείου, του κεντρικού και του νοτίου Βιετνάμ. Δικαιολόγησε την προτίμηση της συγκεκριμένης μεθόδου με το αφοπλιστικό επιχείρημα ότι θα ήταν “πιο υγιεινή από την ταφή και θα γλίτωνε επίσης με τον τρόπο αυτό λίγη έκταση γης για να διατεθεί σε πολύτιμους γεωργικούς σκοπούς”. Το μαυσωλείο όμως κατασκευάστηκε παρά τις επιθυμίες του!

Ο όγκος των προσερχομένων εδώ επισκεπτών είναι πάντοτε μεγάλος, αλλά μερικές ώρες είναι αισθητά καλύτερα!
Το  Μαυσωλείο του Χο Τσι Μινχ είναι ένα μεγάλο μνημείο στο Ανόι, στο κέντρο της πλατείας Ba Dinh. Είναι ο τόπος όπου ο ηγέτης των Βιετμίνχ (Vietminh) Χο Τσι Μινχ, διάβασε τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας στις 2 Σεπτεμβρίου 1945 και την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας του Βιετνάμ. Οι κατασκευαστικές εργασίες άρχισαν στις 2 Σεπτεμβρίου του 1973 και η δομή εγκαινιάστηκε επίσημα στις 29 Αυγούστου 1975. Ήταν ο χώρος με τον οποίο προτίμησα να αρχίσω τη γνωριμία με ετούτη την πόλη που συνδεόταν τόσο στενά με τον μεγάλο ηγέτη της χώρας.

Νωρίς το πρωί στη σειρά που δεν ξεπερνά τις μερικές εκατοντάδες αποφασισμένα άτομα τα οποία υπομένουν στωικά να προσκυνήσουν και αποτίσουν φόρο τιμής στον τίμιο επαναστάτη ετούτης της γωνιάς της γης, η οποία ευτυχώς φαίνεται πως ελαττώνεται με ανέλπιστα γρήγορους ρυθμούς. Ο έμπειρος παρατηρητής δεν παραλείπει να σημειώσει ότι το μαυσωλείο είναι εμπνευσμένο από το αντίστοιχο Μαυσωλείο του Λένιν στη Μόσχα, αλλά ενσωματώνει έξυπνα κάποια ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά στοιχεία του Βιετνάμ, όπως, για παράδειγμα, τη στέγη. Το εξωτερικό του είναι φτιαγμένο από γκρι γρανίτη, ενώ στο εσωτερικό βρίσκονται γκρι, μαύρες και κόκκινες γυαλισμένες πέτρες. Στη στοά του μαυσωλείου αναγράφονται οι λέξεις “Chu Tich Ho Chi Minh” (Πρόεδρος Ho Chi Minh).  Η δομή του είναι περί τα είκοσι μέτρα ύψος και σαράντα μέτρα πλάτος. Μεγάλες εξέδρες έμπροσθεν του μαυσωλείου χρησιμοποιούνται για τις παρελάσεις στις επίσημες επετείους. Η πλατεία μπροστά από το μαυσωλείο διαιρείται σε αναρίθμητα πράσινα τετράγωνα που χωρίζονται από μονοπάτια και γεμίζουν το χώρο, οι δε κήποι γύρω από το μαυσωλείο έχουν σχεδόν διακόσια πενήντα διαφορετικά είδη φυτών και λουλουδιών, όλα από διαφορετικές περιοχές του Βιετνάμ.
Η ουρά των επισκεπτών συμπεριλαμβανομένων των ξένων, ακολουθεί την πορεία σχετικά γρήγορα, χωρίς σπρωξίματα και φωνές. Φροντίζουν προς τούτο οι σοβαροί αξιωματούχοι, οι φύλακες και οι στρατιώτες που παρατάσσονται κατά μήκος των ανερχομένων κλιμάκων και φυσικά στο εσωτερικό της δομής. Το ταριχευμένο σώμα του Χο Τσι Μινχ διατηρείται στην ψύξη, στην κεντρική αίθουσα του μαυσωλείου, που προστατεύεται σε συνεχόμενη βάση και εκ του σύνεγγυς από μια αυστηρή στρατιωτική τιμητική φρουρά. Το σώμα βρίσκεται σε ένα γυάλινο κλειστό κουτί με αμυδρό αλλά ικανοποιητικό φωτισμό. Αργότερα έμαθα επίσης ότι το μαυσωλείο κλείνει περιστασιακά για να γίνουν οι απαραίτητες εργασίες αποκατάστασης και διατήρησης του σώματος του νεκρού. Οι κανονισμοί σχετικά με την ένδυση και τη συμπεριφορά είναι αυστηροί. Τα πόδια πρέπει να καλύπτονται, οι επισκέπτες να είναι σιωπηλοί και να παρατάσσονται σε δύο γραμμές, τα χέρια δεν πρέπει να είναι στις τσέπες, ούτε να είναι σταυρωμένα, ενώ το κάπνισμα, η φωτογράφιση και η βιντεοσκόπηση, είναι εκ προοιμίου απαγορευτικά στους εσωτερικούς χώρους του  μαυσωλείου.

Το Προεδρικό Μέγαρο-Παλάτι του Ανόι χτίστηκε μεταξύ 1900 και 1906 για να στεγάσει το γάλλο   Γενικό Κυβερνήτη της Ινδοκίνας. Κατασκευάστηκε από τον Auguste Henri Vildieu, τον επισήμως επιτετραμμένο Γάλλο αρχιτέκτονα για το Βιετνάμ. Όπως και στην πλειονότητα της γαλλικής αποικιακής αρχιτεκτονικής, το παλάτι είναι καθαρά ευρωπαϊκής έμπνευσης και τεχνοτροπίας. Τα μόνα οπτικά ερεθίσματα που υπενθυμίζουν το Βιετνάμ, είναι τα δέντρα μάνγκο πέριξ του χώρου. Το κίτρινο παλάτι βρίσκεται πίσω από σφυρήλατες στιβαρές σιδερένιες πύλες που πλαισιώνονται από τα περίπτερα των φρουρών, ενώ ενσωματώνει κάποια στοιχεία σχεδιασμού της ιταλικής Αναγέννησης. Όταν το Βιετνάμ κέρδισε την ανεξαρτησία του το 1954, ο Χο Τσι Μινχ αρνήθηκε να ζήσει στη μεγάλη κτιριακή δομή για συμβολικούς καθαρά λόγους, αν και δεχόταν τους επισκέπτες του εκεί, και τελικά έχτισε το 1958 ακριβώς δίπλα ένα παραδοσιακό βιετναμέζικο σπίτι που στηριζόταν πάνω στους γνωστούς ξύλινους  πασσάλους, όπου και περνούσε τις ιδιωτικές του ώρες ανάπαυσης και συλλογισμού και χρησίμευε ως κατοικία και γραφείο του.

Το Προεδρικό Μέγαρο του Βιετνάμ είναι σήμερα ένα εκατό ετών γαλλικό αποικιακό κτίριο που ολοκληρώθηκε το 1906 και το οποίο φιλοξενεί τις συνεδριάσεις της κυβέρνησης, βαμμένο εξωτερικά στο κίτρινο χρώμα της μουστάρδας. Δεν είναι δυστυχώς ανοιχτό για το κοινό, αν και μπορεί κανείς να περπατήσει γύρω. Στους τακτικούς επισκέπτες επιτρέπεται η πρόσβαση στους βοτανικούς κήπους του παλατιού όπου μπορούν να απολαύσουν τα οπωροφόρα δέντρα του παλατιού και το

Tο παλάτι είναι ορατό εύκολα στην περιπλάνηση του επισκέπτη από την αρχή, αλλά κάθε εκτροπή από τη συγκεκριμένη, χαραγμένη και ενδεδειγμένη πορεία  αποθαρρύνεται δεόντως από τους φύλακες.

Οι γάλλοι αποικιοκράτες του Βιετνάμ πίστευαν σε μια ‘’εκπολιτιστική αποστολή’’, με τον ευρωπαϊκό πολιτισμό ως “βελτίωση” του οποιουδήποτε αυτόχθονα πολιτισμού. Έτσι οι αποικιακές δομές έτειναν να αγνοούν την τοπική αρχιτεκτονική και αντί αυτής το γαλλικό αρχιτεκτονικό στυλ χρησιμοποιήθηκε στα αποικιακά κτίρια του Βιετνάμ, χωρίς αρκετές φορές να λαμβάνουν υπόψη τους σοβαρά τις κλιματολογικές συνθήκες της χώρας.Η κατασκευή του πήρε σάρκα και οστά κατόπιν εντολής του γάλλου Γενικού Κυβερνήτη εκείνης της εποχής, Paul Doumer, έτσι ώστε “να ξεχειλίζει από πάθος, σε μια αποικιακή πρωτεύουσα που θα αντανακλά το μεγαλείο της Γαλλίας”! Ένα μέρος της γης πάνω στην οποία ανεγέρθηκε το Παλάτι, κατασχέθηκε υποχρεωτικά από ιδιώτες, ενώ το υπόλοιπο συμπληρώθηκε από το έδαφος που βρισκόταν για χίλια χρόνια η παγόδα MieuHoiDong, η οποία και κατεδαφίστηκε αλύπητα παρά τις εκκλήσεις των αγανακτισμένων θιασωτών.
Έτσι, λοιπόν, για το μεγαλύτερο μέρος της θητείας του ως Πρόεδρος του Βορείου Βιετνάμ, ο Χο Τσι Μινχ έζησε σ’ ένα μικρό σπίτι που στηριζόταν σε ξύλινους πασσάλους που του υπενθύμιζαν τα σπίτια των συμπατριωτών του,  πίσω από το μεγαλοπρεπές Προεδρικό Μέγαρο του Ανόι.

Στο μυαλό των ανθρώπων του Βιετνάμ υπήρχαν ακόμα  οδυνηρές αναμνήσεις των κυβερνώντων του γαλλικού κράτους, κι αφού ο γάλλος γενικός διοικητής έζησε εδώ στο παλάτι, ένας από τους πιο μισητούς ανθρώπους στο Βιετνάμ, είναι ευνόητο να υποθέσει και να φανταστεί οποιοσδήποτε ότι ο θείος Χο δεν ήταν πρόθυμος να ακολουθήσει τα βήματά του. Μια επίσκεψη στα βορειοδυτικά της χώρας το 1958, ενέπνευσε τον Χο να ανεγείρει ένα παραδοσιακό βιετναμέζικο σπίτι με ξυλοπόδαρα για προσωπική του χρήση. Όταν ο αρχιτέκτονας του στρατού υπέβαλε τα σχέδια στον Χο, ο ηγέτης ζήτησε η τουαλέτα που περιλαμβανόταν στο σχέδιο να αφαιρεθεί, δεδομένου ότι ήταν κάπως ξένο, απείχε πολύ  από τον παραδοσιακό σχεδιασμό των σπιτιών της χώρας του. Δύο μικρές αίθουσες χωρίς τουαλέτα, ήταν ότι επιθυμούσε ο θείος Χο, κι αυτό ζήτησε να του κάνουν. Ο Πρόεδρος του

Το γραφείο και η βιβλιοθήκη, ένα από τα δύο δωμάτια του σπιτιού του.
Βορείου Βιετνάμ μετακόμισε στο μικρό σπίτι στις 17 Μαΐου 1958 και έζησε εκεί μέχρι το θάνατό του, το 1969. Μέχρι και σήμερα, το ξυλοπόδαρο σπίτι του, γνωστό στο Βιετνάμ ως NhaSanBacHo, είναι ανοικτό για το κοινό που επιθυμούν να έχουν μια καλύτερη οπτική ματιά στη ζωή του ιδρυτή του σύγχρονου Βιετνάμ.

Αναμφίβολα, ο Χο έκανε κάθε δυνατή προσπάθεια για να φαίνεται “άνθρωπος του λαού’’, μια  απλή προσωπικότητα που συνέβαλε όμως κατά ένα  μέρος στο μυστήριό του ως ηγετική φυσιογνωμία. Η επίσημη προπαγάνδα δείχνει τον θείο Χο να ζει απλή ζωή, ακόμη και ως πρόεδρος, φορώντας καφέ βαμβακερά ρούχα και σανδάλια δημιουργημένα από τα χρησιμοποιημένα ελαστικά αυτοκινήτων, σχεδόν τα ίδια με τους απλούς συμπατριώτες του.

Το ξυλοπόδαρο σπίτι κατασκευάστηκε σε μια γωνιά των κήπων του Προεδρικού Μεγάρου, μπροστά από μια ελλειψοειδή λίμνη με ψάρια. Στην εμφάνιση δεν είναι τίποτα πιο πολύπλοκο από ότι ένα τετράγωνο ξύλινο σπίτι πάνω σε πασσάλους, ίσως κάπως καλύτερα κατασκευασμένο από τα γνωστά  παραδοσιακά κατασκευάσματα της χώρας, αλλά σαφώς εξακολουθεί να εντυπωσιάζει με την  απλότητά του. Περπατάμε από το μαυσωλείο του ηγέτη προς το Προεδρικό Μέγαρο σε
πεντακάθαρα δρομάκια στην επονομαζόμενη MangoAlley, κάτω από τα πανύψηλα δέντρα μάνγκο που έδωσαν το όνομα σ’ αυτή τη διαδρομή, ακολουθώντας βεβαίως αναγκαστικά τα ανυπόμονα πλήθη με τη συνοδεία πάντοτε του εξουσιοδοτημένου βιετναμέζου οδηγού.

Το σπίτι βρίσκεται μέσα σ’ ένα καλά καλλιεργημένο κήπο με άφθονα οπωροφόρα δέντρα, ιτιές, ιβίσκους και αναρριχώμενα φυτά. Ένα μονοπάτι που περικυκλώνει το σπίτι οδηγεί στο πίσω μέρος του σπιτιού, όπου μια ξύλινη σκάλα οδηγεί στα δύο δωμάτια του σπιτιού. Τα  δωμάτια είναι μικρά, μερικών τετραγωνικών μέτρων το καθένα και περιέχουν ένα ελάχιστο των προσωπικών αντικειμένων που προορίζονται να μεταδώσουν τις απλές γήινες απολαύσεις του ανθρώπου που έζησε μέσα. Το ένα μικρό δωμάτιο, εκεί που μελετούσε ο Χο Τσι Μινχ, είναι επιπλωμένο με τη γραφομηχανή, τα βιβλία του, κάποιες εφημερίδες της εποχής του και έναν ηλεκτρικό ανεμιστήρα που του δώρισαν οι ιάπωνες  κομμουνιστές. Το δεύτερο περιλαμβάνει ένα κρεβάτι, ηλεκτρικό ρολόι, το τηλέφωνο-αντίκα, ραδιόφωνο και κάποιες δωρεές ομογενών από την Ταϊλάνδη. Το κενό κατάστρωμα κάτω από το σπίτι

Το σημείο διαφυγής του σπιτιού σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Άγνωστο που οδηγούσε!
χρησιμοποιούνταν από τον Χο ως τοποθεσία υποδοχής ξένων αξιωματούχων και στελεχών του  κόμματος και των στρατηγών,  οι οποίοι καθόντουσαν σε απλές ξύλινες  ή από μπαμπού καρέκλες, συνομιλώντας με τον  ηγέτη. Το σπίτι περιείχε ακόμα μια ομάδα ανοικτών τηλεφωνικών γραμμών σε διάφορα τμήματα της κυβέρνησης, κι ένα κράνος για προστασία έναντι πιθανής βομβιστικής επιδρομής. Το πίσω μέρος του σπιτιού έχει συγκεντρωμένη  σημαντική ποικιλία οπωροφόρων  δέντρων που επιλέχθηκαν για να αντιπροσωπεύσουν τα δέντρα που καλλιεργούνται σε όλο το Βιετνάμ.

Δίπλα στην κατοικία του βρίσκεται  το καταφύγιο έναντι των βομβαρδισμών που ονομάζεται σπίτι Αρ. 67, το οποίο όμως χρησιμοποιούνταν  κυρίως ως συνεδριακός χώρος, αφού ο  Χο προτιμούσε συνήθως να κοιμάται στο σπίτι με τους πασσάλους, όπως τουλάχιστον ισχυριζόταν κάποιες στιγμές η βιετναμέζικη προπαγάνδα.

Μέσα στο ευρύτερο σύμπλεγμα του Μαυσωλείου του Χο Τσι Μινχ, του  Μουσείου του και του Προεδρικού Μεγάρου, βρίσκεται και η μονόστηλη παγόδα.Η μονόστηλη βουδιστική παγόδα ή  παγόδα πάνω σε έναν πυλώνα, είναι ένας  από τους ιστορικούς βουδιστικούς ναούς στο Ανόι, που χτίστηκε από τον αυτοκράτορα Ly ThaiTong, ο οποίος κυβέρνησε το χρονικό διάστημα 1028 – 1054. Σύμφωνα με τα αρχεία της βασιλικής αυλής, ο Ly ThaiTong ήταν άτεκνος και ονειρεύτηκε ότι συνάντησε τον Μποντισάτβα Αβαλοκιτεσβάρα (Avalokiteshvara), ο οποίος του έδωσε ένα μικρό γιο, ενώ καθόταν σε ένα λουλούδι λωτού. Ο Ly ThaiTong, παντρεύτηκε στη συνέχεια μια χωριατοπούλα που είχε συναντήσει και η οποία του γέννησε ένα γιο. Ο αυτοκράτορας σε ένδειξη ευγνωμοσύνης κατασκεύασε το ναό αυτό το 1049,  αφού συμβουλεύτηκε δεόντως  από τον μοναχό Thien Tueνα χτίσει το ναό που να ομοιάζει με άνθος λωτού, με την τοποθέτηση ενός μόνον πυλώνα στη μέση μιας λίμνης, παρόμοιο με εκείνο που είδε στο όνειρο. Ο ναός βρισκόταν στην περιοχή εκείνη που τότε  ήταν γνωστή ως οι Κήποι Tay Cam.

Κατά τη διάρκεια της εποχής της Δυναστείας των Ly, ο ναός ήταν ο τόπος μιας ετήσιας βασιλικής τελετής με την ευκαιρία της Vesak, των γενεθλίων του  Γκαουτάμα Βούδα. Ο ναός ανακαινίστηκε το 1105 από τον Αυτοκράτορα Ly Nhan Tong με το σκεπτικό να προστεθεί και μια καμπάνα. Ωστόσο, η καμπάνα, η οποία θεωρήθηκε ως ένα από τα τέσσερα μεγάλα έργα στην πρωτεύουσα του Βιετνάμ κατά τη χρονική εκείνη στιγμή, ήταν πάρα πολύ μεγάλη και βαριά και δεν  μπορούσε να εγκατασταθεί και εναποτέθηκε σε κάποια χωράφια δίπλα στο ναό Nhat Tru. Στην αρχή του 15ου αιώνα, το Βιετνάμ κατελήφθη από τη δυναστεία των Μινγκ. Το 1426, ο μελλοντικός αυτοκράτορας Le Loi επιτέθηκε και σκόρπισε τις κινεζικές δυνάμεις και ενώ οι Μινγκ ήταν σε υποχώρηση και με λίγα όπλα, ο διοικητής τους διέταξε  να λιώσουν την καμπάνα έτσι ώστε ο χαλκός να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή όπλων. Το 1954, οι γαλλικές δυνάμεις κατέστρεψαν αναίτια και αψυχολόγητα την παγόδα πριν από την ανάκλησή τους από το Βιετνάμ, μετά τον Πρώτο Πόλεμο της Ινδοκίνας και ξαναχτίστηκε βέβαια στη συνέχειααντίγραφο του παλαιότερου ναού.

Στην παρούσα μορφή της, η μονόστηλη παγόδα είναι μια ξύλινη κατασκευή, εκτάσεως τριών τετραγωνικών μέτρων, η οποία επικάθεται σε ένα συγκεκριμένο πυλώνα που υψώνεται πάνω από μια λίμνη και σχεδιασμένη έτσι ώστε να μοιάζει με άνθος λωτού, το οποίο είναι βουδιστικό σύμβολο αγνότητας, όπως  τα άνθη του  λωτού μέσα σε μια λασπώδη λίμνη.  Μια σκάλα ανεβαίνει από το χείλος της λίμνης προς την παγόδα, όπου παρατηρείται σταθερή ροή  τουριστών και προσκυνητών για να υποβάλουν τα σέβη τους.Στο εσωτερικό, ένας πλούσια διακοσμημένος βωμός με θυμίαμα που περιμένει τις θυσίες των πιστών. Υπάρχει τέλος ο θρύλος ότι οι γυναίκες έχουν καλύτερη γονιμότητα μετά από μια επίσκεψη στη μονόστηλη Παγόδα, ίσως γι αυτό είναι περισσότερες από τους άντρες!

Το άχαρο άσπρο τσιμεντένιο κτίσμα σε μια άκρη του τεράστιου ετούτου χώρου, είναι το Μουσείο του επαναστάτη Χο Τσι Μινχ. Είναι ότι καλύτερο για την ώρα, να φέρω στη μνήμη μου κάποια ξεχασμένα ιστορικά γεγονότα, μερικά βιογραφικά στοιχεία, να δω κάποιες απόκρυφες, προσωπικές και δημόσιες στιγμές του βιετναμέζου ηγέτη όπως αποτυπώθηκαν από το φακό της εποχής, μερικά προσωπικά αντικείμενα που λάτρευε, κάποια έγγραφα τα οποία συνέταξε, να κρατήσω φεύγοντας από εδώ λίγο από το άρωμα της μεγάλης προσωπικότητας του Χο Τσι Μινχ στη μνήμη μου, πριν χαθώ, εθελοντικά φυσικά, σε κάτι πανάρχαια σοκάκια  στην παλιά πόλη του Ανόι!

Βιβλιογραφία σχετικών παραθεμάτων και αναφορών

Ελληνική

1.     Βασσάλου Κυριακή: Βιετνάμ: Μια γλυκιά λωρίδα γης στη Νοτιοανατολική Ασία. Εφημερίδα Καθημερινή. Τετάρτη, 24 Οκτωβρίου 2007.

2.    Florence Mason, Jealous Virginia: Ανόι. Ταξιδιωτικός Οδηγός. Μετάφραση Χριστίνα Μιχαήλ. Εκδόσεις Οξύ Α.Ε. Φεβρουάριος 2003. Αθήνα.

3.    Χο Τσι Μινχ: Ηγέτης του Βιετναμέζικου κινήματος ανεξαρτησίας (ανυπόγραφο). Παγκόσμια Πολιτιστική Εγκυκλοπαίδεια. Biographies. Οι Μεγάλοι όλων των εποχών. Εκδόσεις ΔΟΜΗ. Τόμος 15. Σελίδες 110-121. (Χωρίς χρονολογία έκδοσης). Αθήνα.

Ξενόγλωσση

1.       Brocheux Pierre: Ho Chi Minh: A Biography. Cambridge University Press. 2007.

2.    Logan S. William: Hanoi: Biography of a city. University of New South Wales Press Ltd.  2000. Sydney. Australia.