24grammata.com/ πολιτικός λόγος
Η τοπική αυτοδιοίκηση στη μέγγενη των μνημονίων…
του Φίλιππου Βαμβουκάκη
Κοινωνικός Επιστήμονας
Δε θα ασχοληθώ με τη δημοκρατική νομιμοποίηση του Καλλικράτη, ούτε καν με τις κατά περιπτώσεις τερατογεννέσεις που προέκυψαν, την παραγοντίστικη λογική των συνενώσεων, απόντων των κοινωνιών. Θα ασχοληθώ με μερικά θεωρητικής και πρακτικής φύσης ζητήματα, τα οποία προκύπτουν σήμερα, ιδιαίτερα στη δίνη της κρίσης.
Ποιά θα πρέπει να είναι τα καθήκοντα και οι κατευθύνσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης σήμερα; Ποιές οι προτεραιότητες σχεδιασμού; Ποιοί οι κανόνες άσκησης της εξουσίας; Ποια η στάση των εκλεγμένων αρχόντων;
Πρώτα απ’ όλα, απαιτείται ένας μακρόπνοος δημοκρατικός σχεδιασμός για την κάθε περιοχή, που θα σέβεται το φυσικό περιβάλλον, τις παραδόσεις, την ιστορία, τον πολιτισμό, την παραγωγική δραστηριότητα και την ανθρωπογεωγραφία της. Ένα μακροπρόθεσμο δημοκρατικά νομιμοποιημένο πλάνο, που να αναδεικνύει και να εκμεταλλεύεται τα συγκριτικά πλεονεκτήματα τόπων, παραγωγής και ανθρώπων. Τι συμβαίνει όμως στην πράξη;
Η δομή λειτουργίας των Καλλικρατικών δήμων δεν το επιτρέπει αυτό, καθώς στηρίζεται και ευνοεί τον συγκεντρωτισμό εξουσιών, το δημαρχοκεντρικό μοντέλο, το μοντέλο της αδιαφάνειας και των τεχνοσυμβούλων, με το λαό απόντα. Ποιος έχει συμφέρον οι κοινωνίες και οι πολίτες να μη μετέχουν στην τοπική διακυβέρνηση; Ποιοι και γιατί επενδύουν τόσα χρήματα στην επικοινωνιακή προπαγάνδα; Ποιοι και γιατί αναπαράγουν άκριτα «ειδήσεις» και λειτουργούν πρακτικά ως γραφεία δημοσίων σχέσεων των δημάρχων, χωρίς να ελέγχουν τις πηγές και την πραγματικότητα των κοινωνικών αναγκών;
ΤΑ ΦΡΕΣΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ:
Ο χώρος της τοπικής αυτοδιοίκησης δέχεται τον τελευταίο καιρό κυβερνητική επίθεση απώλειας και των τελευταίων χαρακτηριστικών “Τοπικής” και “Αυτοδιοίκησης” που τ
ου είχαν απομείνει. Σκοπός, μέχρι τις επόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές να έχει οριστικά μεταλλαχθεί αποκλειστικά σε ένα μηχανισμό προέκταση του φορολογικού μηχανισμού του κράτους, σε ένα εισπρακτικό μηχανισμό, χωρίς κοινωνικές δομές, προσωπικό, πόρους και υπό την στενή επιτήρηση του “Παρατηρητηρίου ΟΤΑ” και της τρόικας. Έτσι το τελευταίο διάστημα έχουμε:
– Το Νομοσχέδιο του κυρίου Μανιτάκη «Οργάνωση Δημόσιας Διοίκησης και άλλες διατάξεις» που κατατίθεται άμεσα στη βουλή. Σε αυτό, καταργείται ουσιαστικά κάθε έννοια αυτοδιοίκητου, που είχε απομείνει στους ΟΤΑ. Στο Νομοσχέδιο προβλέπεται ότι ο υπ. Διοικητικής Μεταρρύθμισης, ή από κοινού με τους αρμόδιους υπουργούς (π.χ. Εσωτερικών) θα συντάσσουν, τροποποιούν, εγκρίνουν τους Οργανισμούς των ΟΤΑ (και όχι μόνο) εκδίδοντας τα σχετικά Προεδρικά Διατάγματα, θα καταργούν Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου των ΟΤΑ είτε θα τα μετατρέπουν σε Ιδιωτικού Δικαίου (βλέπε κοινωνικά προγράμματα και δράσεις), με σκοπό να διευκολύνουν την “κινητικότητα” (βλέπε απολύσεις) ανατρέποντας ακόμα και τον πρόσφατο Δημοσιοϋπαλληλικό Κώδικα…
– Τις σχεδιαζόμενες απολύσεις προσωπικού, μέσω και της κατάργησης φορέων της Αυτοδιοίκησης, αλλά και την απόλυση και όσων συμβασιούχων έχουν προσωρινά δικαιωθεί (με διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων) από τις κοινωνικές κυρίως δομές των ΟΤΑ, μέσω της επαναφοράς της διάταξης Μανιτάκη που είχε αποσυρθεί προσωρινά από το Πολυνομοσχέδιο του Απριλίου.
– Περιορισμό του μέγιστου αριθμού συμβασιούχων κάθε είδους μόνο σε 4.090 που μπορούν να προσλάβουν το 2013 οι 325 Δήμοι, μειωμένο σύμφωνα με τις μνημονιακές δεσμεύσεις, που καλύπτουν τομείς καθαριότητας, εργατοτεχνικού προσωπικού έργων αυτεπιστασίας, κοινωνικών δομών (βοήθεια στο σπίτι, βρεφονηπιακοί σταθμοί, κέντρα δημιουργικής απασχόλησης παιδιών, ΚΗΦΗ κλπ.) Επιπρόσθετα, εξαντλήθηκαν ήδη οι πόροι του ΕΣΠΑ για το 2013 που διατίθενται για τους βρεφονηπιακούς σταθμούς (κάλυψη λειτουργικών δαπανών, για χορήγηση δωρεάν φιλοξενίας παιδιών από άπορες οικογένειες), που σημαίνει ότι σταματά άμεσα η δράση, για εκατοντάδες εργαζόμενους και χιλιάδες παιδιά και φυσικά, για τον Σεπτέμβρη της νέας σχολικής χρονιάς ούτε λόγος να γίνεται…
– Επαναπροσδιορισμό των κριτηρίων κατανομής των πόρων της ΤΑ, με τα δεδομένα μάλιστα του 2012 (ήδη μειωμένα κατά 50% από το 2009), με στόχο να «τεκμηριωθεί επιστημονικά» πως οι δήμοι μπορούν και πρέπει να λειτουργούν, με ακόμα μικρότερη χρηματοδότηση…
Προς το σκοπό αυτό έβαλαν την Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ Α.Ε.), παρακλάδι της ΚΕΔΕ, (Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας) να συντάξει σχετική μελέτη «Ελάχιστου Κόστους Λειτουργίας των Δήμων και νέου συστήματος κατανομής των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων», η σύνοψη της οποίας δημοσιοποιήθηκε.
Η ΚΕΔΕ και οι τοπικοί άρχοντες σιωπούν και προετοιμάζουν το συνέδριό της (Ιωάννινα 30 και 31/5/2013) προφανώς για να συναινέσουν και τυπικά…
Όλα αυτά συμβαίνουν στο όνομα του εξορθολογισμού και της εξυγίανσης του ευρύτερου δημόσιου τομέα! Μέσα σε αυτό το «ανθηρό» κλίμα της απονομής «δικαιοσύνης» και «αξιοκρατίας» η Ένωση Αποφοίτων της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης τεκμηριώνει, ότι το πελατειακό κράτος Ζει και βασιλεύει! (από άρθρο του προέδρου της Τάσου Σαλτερή στο tvxs):
«Το σχέδιο νόμου που βρίσκεται σε διαβούλευση προβλέπει ότι με την θέση σε ισχύ των νέων οργανισμών που βρίσκονται στο τελευταίο τους στάδιο θα λήξει η αυτοδίκαιη θητεία όλων των προϊσταμένων όλων των βαθμίδων της διοίκησης, δηλαδή τμηματαρχών, διευθυντών και γενικών διευθυντών. Αυτοί που θα τους αντικαταστήσουν θα ορισθούν από τους υπουργούς ή από τα αρμόδια διοικητικά όργανα με τη διαδικασία της «απευθείας ανάθεσης» χωρίς κανένα κριτήριο και χωρίς καμία αξιοκρατική διαδικασία. Έτσι λοιπόν πάρα πολλοί προϊστάμενοι που έχουν κριθεί με αντικειμενικό και αξιοκρατικό τρόπο με τον νόμο 3839/10 – πρόκειται για έναν σύγχρονο νόμο που προβλέπει μοριοδότηση κι έτσι δεν μπορεί να παρέμβει κανείς στην επιλογή των προϊσταμένων – αντί να μείνουν στη θέση τους, θα βρεθούν εκτός και θα αντικατασταθούν από τους ευνοούμενους των υπουργών και του κάθε διοικητικού οργάνου.»…!!! Φανταστείτε τι έχει να γίνει στους ΟΤΑ!
ΚΡΑΥΓΕΣ ΚΑΙ ΑΠΕΙΛΕΣ ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ
Έχουμε μπροστά μας τη διαμόρφωση συμμαχιών και παραγοντικών μετατοπίσεων, σε μνημονιακό πλαίσιο, που θα συμβούν πάνω στο περιφερόμενο μακιγιαρισμένο «πτώμα» της τοπικής αυτοδιοίκησης και μιας ολοένα πιο ευάλωτης, εύκολα εκβιαζόμενης κοινωνίας!
Οι επιλογές της ακόμα άτυπης αυτής ντόπιας μνημονιακής συμμαχίας, που διαπερνά όλη την ιεραρχική δομή της τοπικής εξουσίας, είναι η επιβολή σχεδόν με κάθε μέσον των αποφάσεων αλλά και των απόψεών της! Ο προσχηματικός διάλογος των κραυγών, ο αποκλεισμός της κοινωνίας, η προωθούμενη επαναλαμβανόμενα άκριτη θετική προβολή συγκεκριμένων μιντιακών προσώπων, η επιλογή του υστερικού, εκβιαστικού τρόπου διαμεσολάβησης των πολιτικών ιδεών στην κοινωνία και οι μονότονοι μονόλογοι, δημιουργούν ένα άρρωστο, παρακμιακό κλίμα, που δίνει λαβές για αμφισβήτηση των δομικών χαρακτηριστικών του ίδιου του δημοκρατικού πολιτεύματος και υπονόμευσης του θεσμού της αυτοδιοίκησης! Αυτό το νοσηρό κλίμα απειλεί να τινάξει τη συνοχή των τοπικών κοινωνιών και τις διατοπικές σχέσεις στον αέρα!
Η Ελλάδα δυναστεύεται από μειοψηφίες της κραυγής, από κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες που εξαπατούν το λαό και από συμβιβασμένους τοπικούς άρχοντες, τοποτηρητές και θεματοφύλακες των μνημονίων! Ένα νέο θερμοκήπιο παραγοντισμού και συμμαχιών της διαπλοκής αναπτύσσεται, ένα πεδίο επιβίωσης μιας παρασιτικής αριστοκρατίας, που λυμαίνεται τους εναπομείναντες πόρους. Δομείται μια νέα μνημονιακή δυναστεία, με ανακύκλωση παλαιών υλικών!
Η λύση υπάρχει στην αφύπνιση των ενεργών πολιτών, στη χειραφέτησή τους και τη συλλογική δράση, στην απαίτηση για δημοκρατικό προγραμματισμό στην κατανομή των πόρων, στο είδος των έργων και των κατευθύνσεων. Χωρίς τη μέγιστη δυνατή συναίνεση, χωρίς το δίκαιο μοίρασμα της πίτας, χωρίς την ισότιμη συμμετοχή στη συζήτηση για τις μορφές ανάπτυξης και την ίδια την υλοποίησή της, δεν πρόκειται η κοινωνία και η χώρα να σηκώσουν κεφάλι. Τα τρένα της ανάπτυξης και οι ευκαιρίες θα περνούν, η κοινωνία θα μαραζώνει και οι διαχειριστές με τους στενούς τους φίλους θα διαιωνίζουν την εξουσία τους!
Το εγχείρημα είναι δύσκολο, γιατί ταυτόχρονα θα πρέπει να τεθεί στο περιθώριο και το παλαιό σύστημα της διεκπεραίωσης «υποχρεώσεων», της λογικής της σπατάλης και του ανορθολογικού τρόπου κατανομής πόρων, του κομματισμού, της στελέχωσης με βάση παραταξιακές και προσωπικές διασυνδέσεις! Χωρίς την ενεργητική παρέμβαση της κοινωνίας, η νίκη δεν θα είναι εφικτή και εάν έρθει δε θα είναι ολοκληρωμένη!
φωτογραφίες: Μανόλης Δημελλάς