Ο ΛΥΡΙΚΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ ΡΗΓΑΣ ΓΚΟΛΦΗΣ

24grammata.com/ιστορία της Λογοτεχνίας

Διαβάστε τα ποιήματα του Ρήγα Γκόλφη κλικ εδώ

ΦΡΟΣΩΣ ΚΛΑΜΠΑΝΙΣΤΗ

Ο ΛΥΡΙΚΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ ΡΗΓΑΣ ΓΚΟΛΦΗΣ ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ

“Λάμπει σαν άστρο και το χαμομήλι
στα ολάνοιχτα, στα λιόκαλα περπάτα,
με τα τραγούδια σου έχουνε τ’ Απρίλη
τ’ όνομα, Ρήγα Γκόλφη, και τα νιάτα.”
Κ. Παλαμάς

Αν η ποίηση είναι η ιστορία της ψυχής και η έκφραση της ζωής στις βαθύτερες και ουσιαστικότερες πτυχές της, τότε μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι στην ποίηση του Ρήγα Γκόλφη εκδηλώνεται με τρόπο μεστό και ώριμο αλλά παράλληλα και με τόνο θερμό η ιστορία της ψυχής του. Όλα τα ποιήματά του διαθέτουν αλήθεια καλλιτεχνική με την έννοια ότι απορρέουν από αληθινή συγκίνηση.
Ο ποιητής Ρήγας Γκόλφης (ψευδώνυμο του Δ. Δημητριάδη) καταγόταν από το Καρπενήσι. Γεννήθηκε όμως στο Μεσολόγγι το 1886, όπου και έζησε τα παιδικά του χρόνια. Η μητέρα του προερχόταν από την οικογένεια Δροσίνη, που συγγένευε με την οικογένεια Παλαμά. Τις γυμνασιακές του σπουδές ο Ρήγας Γκόλφης τις ολοκλήρωσε στην Αθήνα στην οποία και συνέχισε με πανεπιστημιακές σπουδές. Αναγορεύθηκε διδάκτωρ της Νομικής αλλά άσκησε το επάγγελμα του συμβολαιογράφου.
Από την νεαρή του ηλικία μελετούσε αδιάκοπα αναπτύσσοντας μια ξεχωριστή δραστηριότητα, κυρίως από την εποχή που συγκαταλέχθηκε στη μαχητική ομάδα του Νουμά, όπου βρίσκεται εγκατεσπαρμένο το μεγαλύτερο μέρος του έργου του. Για πολλά χρόνια στο περιοδικό αυτό κρατούσε τη στήλη της κριτικής του βιβλίου και του θεάτρου. Έγραψε ακόμη άρθρα, μελέτες και δοκίμια για ποικίλα θέματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, που συγκροτούν μια αξιόλογη κριτική παραγωγή. Επίσης είχε συνεργαστεί στο Ημερολόγιο της Μεγάλης Ελλάδος του Δροσίνη, στα περιοδικά Γράμματα, Νέα Εστία κ.α. Είχε διδάξει Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας στη σχολή ελευθέρων σπουδών του “Ασκραίου”. Ο Ρήγας Γκόλφης πέθανε στην Αθήνα την 1η Ιανουαρίου 1958.
Εξέδωσε τα ακόλουθα έργα: Τα Τραγούδια του Απρίλη (Ποιήματα, 1919), Ο Γήταυρος (Δράμα, 1921), Ύμνοι (Ποιήματα,1921), Στο Γύρισμα της Ρίμας (Ποιήματα, 1925), Λυρικά Χρώματα (Ποιήματα, 1930), Φαντασία και Ποίηση (Κριτικές μελέτες, 1935), Τετράμετρα (Ποιήματα, 1953), Η Επιφάνεια και το Βάθος (Διηγήματα, 1954).
Η ποίηση του Ρήγα Γκόλφη διακρίνεται για την άψογη τεχνική της αρτιότητα και τους στιχουργικούς ελιγμούς της, που υπηρετούν ποικιλία ρυθμών και μέτρων. Ιδιαίτερη επίδοση σημειώνει στις προπαροξύτονες ρίμες. Στόχος του ποιητή είναι η υποβολή και η μουσικότητα, ενώ αντλεί και αξιοποιεί διδάγματα της δημοτικής παράδοσης. Λυρικός, νεορομαντικός και τρυφερός εμμένει στην ειλικρίνεια του αισθήματος και την ελληνικότητα του θέματος.
Άνοιξη
“Καλώς τηνε τη λυγερή με το φιλί της νιότης.
Γης και καρδιά σε δέχουνται κι έτοιμες είναι γι’ άνθη.
Όπου σταθείς παράδεισο κι όπου βρεθείς τραγούδι
Κι όπου το πόδι σου πατεί χαρά και πανηγύρι…”

Ο αληθινός Ρήγας Γκόλφης βρίσκεται στον ποιητή. Η ποιητική του τέχνη αναζητούσε ελεύθερα τους χώρους της τρυφερής ή μελαγχολικής αναπόλησης ενός χαμένου ονείρου, την αγνή ερωτική χαρά και την αβρότατη μνήμη, την έκφραση της δραματικής καθημερινότητας, το γραφικό και ήρεμο φτωχό σπίτι που προσμένει τον άνθρωπο χαρούμενο ύστερ’ από τον κάματο της ημέρας, το πάθος της φύσης, που την ένιωθε ολοζώντανη μέσα του. Γνωρίζοντας σε βάθος την τεχνική του στίχου ο Ρήγας Γκόλφης μπόρεσε να εκφράσει με τους λιγοσύλλαβους στίχους και τις προπαροξύτονες ρίμες του τις βαθύτερες δονήσεις της ψυχής του προσδίδοντας στην απαλή ποίησή του και μια απαλή μελωδία. Προς το τέλος της ζωής του προτίμησε τους γοργόρρυθμους στίχους κι έγραψε πολλά ποιήματα με επιγραμματικό τόνο και παιγνιδιάρικη χάρη:
“Ευωδιάζει η εξοχή…
Μια γλυκιά απαντοχή
Και τους δυό μας τυλίγει.
-Περασμένη εποχή
που για πάντα έχει φύγει.”

Συνοψίζοντας, ο Ρήγας Γκόλφης ανήκει στη γενιά του μαχητικού Δημοτικισμού. Όμως, χωρίς να αρνείται τις πεποιθήσεις του, έκανε βήματα προς τους νεώτερους χρόνους. Όταν έκλεισε τον κύκλο των αγώνων του ο Νουμάς, ο Ρήγας Γκόλφης βρέθηκε χωρίς προσπάθεια στις σελίδες της Νέας Εστίας, καθώς ήξερε πια πολύ καλά ότι άλλα ήταν τα αιτήματα του Δημοτικισμού, καλλιτεχνικότερα και ουσιαστικότερα. Για το λόγο αυτό και συμπορεύτηκε, όσο μπορούσε, με τους λογοτέχνες που προσπαθούσαν να προχωρήσουν πέρα από το γλωσσικό ζήτημα. Ο Ρήγας Γκόλφης ήταν ο πρωτοπόρος του Νουμά, ο επαναστάτης του Γήταυρου, του μικρού θεατρικού έργου με τη μεγάλη μαχητικότητα. Ήταν όμως, και κυρίως, ο λυρικός του χαμηλού τόνου, ο σεμνός και αθόρυβος λόγιος, μια ευαίσθητη και εύθραυστη ψυχή.
“Άσε με εσέ ν ‘αποζητώ σ’ ό, τι καλό μου γίνεται
και να πιστεύω πως μαζί σου η μοίρα αποχρυσώνεται.
Εσύ δεν είσαι η αντηλιά της ομορφιάς που σβήνεται,
μα η καλωσύνη τ’ ουρανού, που λέω ποτέ δε σώνεται”.

Βιβλιογραφία
Γιάκος Δ., “Ένας ακόμη απόμαχος”, Νέα Εστία τ. 63ος, 15-1-1958, σσ. 78-79.
Παναγιωτόπουλος Ι.Μ. “Η προσφορά του Ρήγα Γκόλφη”, Νέα Εστία, τ. 63ος, 15-1-1958, σσ.74-75.
Παράσχος Κλ. “Ρήγα Γκόλφη: Λυρικά Χρώματα”, Νέα Εστία, τ. 9ος, 1-4-1931, σ. 383.

Περάνθης Μ., Ανθολογία νεοελληνικής ποιήσεως, τ. Δ΄, Αθήνα 1980, σσ. 66-67.
Χάρης Πέτρος, “Ρήγας Γκόλφης”, Νέα Εστία, τ. 63ος, 15-1-1958, σσ.70-73.
ΕΚΛΟΓΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ
ΡΗΓΑΣ ΓΚΟΛΦΗΣ
Ι. Αφιέρωμα: περιοδ. Νέα Εστία, τομ. ΞΓ΄, τευχ. 733, 15 Ιανουαρίου 1958
ΙΙ. Μελέτες και Άρθρα.
Αθανασούλης Κρίτων, Ο ποιητής Ρήγας Γκόλφης, Αθήνα [1951].
Αιτωλοακαρνανική και Ευρυτανική εγκυκλοπαίδεια, τομ. Β΄, εκδότης Ιωάννης Κουφός, Αγρίνιο (χ.χ.).
Γιάκος Δημ., “Ένας ακόμη απόμαχος”, Νέα Εστία τομ. 63ος, 15-1-1958, σ. 78-79.
Γιάκος Δημ., “Ρήγα Γκόλφη: Ανέκδοτα ποιήματα”, Ρουμελιώτικο Ημερολόγιο, επιμ. Δ. Χ. Σταμέλου, έτος Ε΄, Αθήνα 1961, σ. 55.
Γιάκος Δημ., “Το κλάμα του Ρήγα Γκόλφη”, περ. Ρίζα Αγρινιωτών, εκδ. Σύλλογος των εν Αθήναις Αγρινιωτών τευχ. 32, Δεκέμβριος 1998, σ.16.
Γιάκος Δημ., Λυρικοί της Ρούμελης, Αθήνα 1958.
Γκιόλιας Μάρκος, “Ο Ρήγας Γκόλφης και η εποχή του”, Ρουμελιώτικο Ημερολόγιο, επιμ. Δ. Χ. Σταμέλου, έτος Ε΄, Αθήνα 1961, σ. 113.
Καλοδίκης Περικλής, Η Νεοελληνική Λογοτεχνία, Γ΄ έκδοση, εκδ. Gutenberg, 1984.
Κουλούρης Χρήστος, Αλησμόνητοι και λησμονημένοι: Κριτικά Δοκίμια, εκδ. Δίφρος, Αθήνα 1960.
Κώνστας Κ. Σ., Άπαντα: Όσα βρέθηκαν φιλολογικά κείμενα δημοσιευμένα από 1η Αυγούστου 1947 ως 1η Μαρτίου 1967, εκδ. Μαυρίδη, Αθήνα 1991.
Λυγίζος Μήτσος, Θέματα και ποιητές, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα 1977 σσ.157-194.
Παλαμάς Κ., “Στο γύρισμα της ρίμας”, εφημ. Ελεύθερος Λόγος 29/12/ 1924 και περιοδικό Ο Νουμάς, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1924 σσ. 433-436.
Παναγιωτόπουλος Ι. Μ., “Η προσφορά του Ρήγα Γκόλφη”, Νέα Εστία, τομ. 63ος, 15-1-1958, σ. 74-75.
Παράσχος Κλέων, “Ρήγα Γκόλφη: Λυρικά Χρώματα”, Νέα Εστία, τομ. 9ος, 1-4-1931, σ. 383.
Πέτρος Χάρης, “Ρήγας Γκόλφης”, Νέα Εστία, τευχ. 63ος, 15-1-1958, σ.70-73.
Πολίτης Θ. Μ., Σκιαγραφήσεις Λογοτεχνών, Β΄ έκδοση, εκδ. Πολύπλευρο, Μεσολόγγι 1986.
Πολίτης Φ., “Γήταυρος”, εφημ. Πολιτεία, 8-1-1921.
Φωτεινός Κώστας, “Ρήγας Γκόλφης: Ο Ποιητής, ο Μαχητής, ο Άνθρωπος”, Ρουμελιώτικο Ημερολόγιο επιμ. Δ. Χ. Σταμέλου, έτος Γ΄, Αθήνα 1959, σ. 54.
www.libver.gr: