Βιτσέντζος Κορνάρος, Η Θυσία του Αβραάμ

Βιτσέντζος Κορνάρος (1553 – 1613)   – ακολουθεί βιογραφικό-

Η Θυσία του Αβραάμ : Δράμα ιερόν συλλεχθέν εκ της Παλαιάς Αγίας Γραφής, και συντεθέν δια στίχων απλών.

24grammata.com/ free ebook
[download/κατέβασέτο

Πανεπιστήμιο Κρήτης – Ρέθυμνο http://anemi.lib.uoc.gr

Λίγα λόγια για το έργο
Η Θυσία του Αβραάμ, είναι ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά και δημοφιλή έργα της Κρητικής λογοτεχνίας του 16ου αιώνα. Πρόκειται για ένα θρησκευτικό δράμα που αποτελείται από 1144 ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους ομοιοκατάληκτους στίχους και αποδίδεται στον ποιητή του Ερωτόκριτου Βιντσέντζο Κορνάρο. Ο πρώτος που υποστήριξε αυτήν την άποψη ήταν ο Στ. Ξανθουδίδης και η πρόταση έγινε δεκτή έκτοτε από τους φιλολόγους. Οι ερευνητές στηρίζονται σε υφολογικές και στιχουργικές ομοιότητες και στην παρουσία παράλληλων χωρίων στα δύο έργα. Πρόβλημα παραμένει ωστόσο η χρονολόγηση του έργου σε σχέση με τον Ερωτόκριτο: υποστηρίζονται και οι δύο απόψεις, ότι είναι δηλαδή προγενέστερο το δράμα, και μάλιστα νεανικό έργο, ή ότι είναι μεταγενέστερο. Αν εξετάσει κανείς τις γλωσσικές μαρτυρίες, συμπεραίνει ότι η Θυσία φαίνεται προγενέστερη του Ερωτόκριτου. Σίγουρο είναι ότι γράφτηκε μετά το 1586, έτος της πρώτης έκδοσης του ιταλικού προτύπου της. Άμεσο πρότυπο της Θυσίας είναι το έργο Lo Isach, του Luigi Grotto, που όπως προαναφέρθηκε, εκδόθηκε πρώτη φορά το 1586. Το πρώτο χειρόγραφο που έχουμε στη διάθεσή μας είναι αυτό που συμπεριλαμβάνεται στο Νανιανό κώδικα (Μαρκιανή Βιβλιοθήκη της Βενετίας), ο οποίος ανάγεται στις αρχές του 17ου αιώνα. Εκεί το έργο είναι γραμμένο με λατινικούς χαρακτήρες. Όπως συμβαίνει και με τον Ερωτόκριτο, η Θυσία δεν είναι απλή μετάφραση ή δουλική μίμηση του πρωτότυπού της. Ο συγγραφέας έχει μείνει πιστός στην πλοκή του έργου του Grotto, έχει κάνει όμως σημαντικές αλλαγές στην δομή, που αποτελούν ταυτόχρονα μεγάλες καινοτομίες: κατάργησε τα χορικά, τις πράξεις και τις σκηνές και έδειξε ιδιαίτερη επιμονή στην ανάλυση  των χαρακτήρων. Αυτή η δραματική και συγγραφική τόλμη είναι επιχείρημα όσων υποστηρίζουν ότι πρόκειται για νεανικό έργο του ποιητή.

Η υπόθεση του έργου είναι το γνωστό επεισόδιο της Παλαιάς Διαθήκης: ο Θεός προστάζει τον Αβραάμ να θυσιάσει τον γιο του Ισαάκ. Ο πιστός Αβραάμ έπειτα από έντονη ψυχική δοκιμασία αποφασίζει να υπακούσει. Με μεγάλη προσπάθεια πείθει τη Σάρα να αποδεχθεί την εντολή και προετοιμάζει τον Ισαάκ για το ταξίδι με πρόσχημα ότι θα θυσιάσουν ένα αρνί. Όταν φτάνουν στο βουνό όπου θα γίνει η θυσία, ο Αβραάμ ανακοινώνει στον Ισαάκ τον πραγματικό σκοπό του ταξιδιού τους και ο Ισαάκ προσπαθεί να τον μεταπείσει, αλλά τελικά υποκύπτει. Τη στιγμή που ο Αβραάμ ετοιμάζεται να τελέσει τη θυσία, εμφανίζεται Άγγελος Κυρίου που λυτρώνει τον Ισαάκ και τον αντικαθιστά με ένα αρνί. Το έργο τελειώνει με την επιστροφή του Αβραάμ και του Ισαάκ και την προσευχή του Αβραάμ που υμνεί την παντοδυναμία του Θεού.

Βιτσέντζος Κορνάρος (1553 – 1613)
Οι πιο ασφαλείς πληροφορίες για την καταγωγή του Κορνάρου είναι αυτές που δίνει ο ποιητής στο τέλος του Ερωτόκριτου:

Θωρώ πολλούς και πεθυμούν, κ’ έχω το γρικημένα,
να μάθουν τίς εκόπιασεν εις τα’ απανωγραμμένα.
K’ εγώ δε θέ’ να κουρφευτώ, κι αγνώριστο να μ’ έχουν,
μα θέλω να φανερωθώ, όλοι να με κατέχουν.
BITΣENTZOΣ είν’ ο Ποιητής, και στη Γενιάν KOPNAPOΣ,
που να βρεθεί ακριμάτιστος, σα θα τον πάρει ο Xάρος.
Στη Στείαν εγεννήθηκε, στη Στείαν ενεθράφη,
εκεί ήκαμε κ’ εκόπιασεν ετούτα που σας γράφει.
Στο Kάστρον επαντρεύθηκε, σαν αρμηνεύγει η Φύση,
το τέλος του έχει να γενεί, όπου ο Θεός ορίσει.

(Ε, 1539-1548)

Σύμφωνα με τις παραπάνω πληροφορίες και τις έρευνες των ειδικών μελετητών πιστεύουμε ότι ο Βιτσέντζος Κορνάρος γεννήθηκε στις 26 Μαρτίου 1553 στο χωριό Τραπεζόντα της Σητείας. Πατέρας του ήταν ο Ιάκωβος Κορνάρος και μητέρα του η Ζαμπέτα Ντεμέτζο. Για την οικογένεια των Κορνάρων έχουν υποστηριχθεί κατά καιρούς διάφορες απόψεις. Οι ειδικοί μελετητές έχουν καταλήξει πλέον ότι επρόκειτο για βενετσιάνικη εξελληνισμένη αρχοντική οικογένεια, ρίζες της οποίας μπορούν να ανιχνευθούν ήδη απ’ τις αρχές του 15ου  αιώνα. Για την οικογένεια της μητέρας του δεν έχουμε πολλές πληροφορίες, παρά μόνο το ότι καταγόταν από πλούσια οικογένεια. Στη γενέτειρα του έμεινε με τους γονείς και τα τέσσερα μεγαλύτερα αδέλφια του περίπου μέχρι το 1580-1590, ζώντας μια πλούσια και άνετη ζωή χάρη στην πολύ μεγάλη οικογενειακή του περιουσία. Λίγο πριν ή μετά το 1590 εγκαταστάθηκε στον Χάνδακα και παντρεύτηκε την Μαριέτα Zeno. Μαζί της απέκτησε δύο κόρες, την Ελένη (Ελένετα) και την Κατερίνα (Κατερούτσα). Η σύζυγός του καταγόταν από μια γνωστή πλούσια οικογένεια του Χάνδακα. Από το 1591 πήρε ενεργό μέρος στα δημόσια πράγματα της πόλης και ανέλαβε διάφορα διοικητικά λειτουργήματα. Κατά την διάρκεια της πανούκλας των ετών 1591 – 1593 ανέλαβε καθήκοντα υγειονομικού επόπτη.

Ο Βιτσέντζος Κορνάρος προφανώς ήταν άνθρωπος με μεγάλο λογοτεχνικό ταλέντο, αλλά και μεγάλη μόρφωση και φιλολογικά ενδιαφέροντα. Ήταν μέλος ενός λογοτεχνικού συλλόγου, της Ακαδημίας των Παράξενων (Extravagantium), που είχε ιδρύσει ο αδελφός του Ανδρέας, συγγραφέας και αυτός, ο οποίος είχε γράψει μια Ιστορία της Κρήτης που δεν εκδόθηκε ποτέ. Το 1611 κληρονόμησε από τον Ανδρέα, βάσει διαθήκης, σημαντικό αριθμό βιβλίων. Πέθανε στον Χάνδακα μετά τον Οκτώβριο του 1612 (πιθανότατα το 1613 ή το 1614), σε ηλικία περίπου εξήντα ετών και θάφτηκε στο μοναστήρι του Αγίου Φραγκίσκου.

Χάρη στις έρευνες των Γιάννη Μαυρομάτη, Νίκου Παναγιωτάκη και Στυλιανού Αλεξίου, μπορούμε σήμερα με βεβαιότητα να ταυτίσουμε αυτόν τον Βιτσέντζο Κορνάρο του Ιακώβου με τον ποιητή του Ερωτόκριτου και της Θυσίας του Αβραάμ. Η Θυσία του Αβραάμ είναι γραμμένη πριν από τον Ερωτόκριτο, ενώ ο Ερωτόκριτος είναι γραμμένος γύρω στα 1600 με 1610, πριν τον Βενετοτουρκικό πόλεμο. Η Θυσία του Αβραάμ είναι ένα θρησκευτικό δράμα, μια δραματοποίηση του γνωστού επεισοδίου της Π. Διαθήκης. Αποτελείται από 1144 δεκαπεντασύλλαβους ομοιοκατάληκτους στίχους. Οι ήρωες είναι ανθρώπινοι και οικείοι και όχι υπερφυσικοί και απομακρυσμένοι, όπως συνέβαινε στο θέατρο της εποχής. Είναι έργο πρωτοπόρο και ποιητικά ανώτερο από το πρότυπο του, το δράμα Lo Isach του Luigi Groto, (η ταύτιση οφείλεται στον John Mavrogordato). Ο Κορνάρος αφαίρεσε τον πρόλογο και τα χορικά, κατάργησε τις πράξεις και τις σκηνές και επέμεινε πολύ στην ανάλυση των χαρακτήρων του έργου. Οι καινοτομίες αυτές αρχικά είχαν θεωρηθεί ως αποτέλεσμα κακοτεχνίας ή άγνοιας του ποιητή. Σήμερα όμως που οι μελετητές έχουν  ταυτίσει το έργο και έχουν βρει το λογοτεχνικό πρότυπό του, συμπεραίνουμε πως πρόκειται για συνειδητές επιλογές. Αυτή η δραματική και συγγραφική τόλμη που έδειξε ο Κορνάρος και οι  καινοτομίες που επέβαλε, είναι επιχείρημα όσων υποστηρίζουν ότι πρόκειται για νεανικό έργο του ποιητή. Βέβαια, η καλλιτεχνική δημιουργία του Κορνάρου κορυφώθηκε με τη συγγραφή του Ερωτόκριτου (βλ. λογοτεχνική ανάλυση).http://www.e-alexandria.gr