Κυκλάδες – Κέα

24grammata.com/ ιστορικά ταξίδια

γράφει ο Γιώργος Δαμιανός

Κυκλάδες (ετυμολογική προσέγγιση)
Η μυθολογία της κυκλαδίτικης πολυνησίας συνδέεται με το θεό Ποσειδώνα, στον οποίο αποδίδεται η δημιουργία των  νησιών. Λέγεται ότι πήραν το όνομα τους από τις νύμφες Κυκλάδες, τις οποίες ο θεός μεταμόρφωσε σε νησίδες, γιατί τον εξόργισαν. Κατά μία άλλη εκδοχή (η πιο αξιόπιστη) πήραν το όνομα Κυκλάδες (σε αντιδιαστολή με τις Σποράδες), επειδή σχηματίζουν κύκλο γύρω από το ιερό νησί, τη Δήλο. Άλλοι θεωρούν ότι ονομάστηκαν έτσι, γιατί οι έντονοι και ορμητικοί άνεμοι ανάγκαζαν τα πλοία να περιστρέφονται (αδύναμη εκδοχή). Τέλος, κατά μια σπάνια εκδοχή (του Χάρη Κουτελάκη) η λ. κυκλάδες παράγεται από το κυκνάδες (όμιλος χορευτών, που λικνίζονταν σαν τους κυκνους) .
Ο  νομός των Κυκλάδων έχει πληθυσμό 112.615 κατοίκους και έδρα την Ερμούπολη Σύρου. Στις Κυκλάδες ανήκουν τα νησιά (κατά σειρά μεγέθους): Νάξος, Άνδρος, Πάρος, Τήνος, Μήλος, Κέα, Αμοργός, Ίος, Κύθνος, Μύκονος, Σύρος, Θήρα ή Σαντορίνη, Σέριφος, Σίφνος, Σίκινος, Ανάφη, Κίμωλος, Αντίπαρος, Φολέγανδρος, Μακρόνησος, Ηράκλεια, Γυάρος, Πολύαιγος, Κέρος, Ρήνεια, Δονούσα, Θηρασία, Σχοινούσα, Δεσποτικό, Κουφονήσια, Δήλος.Έξι μικρά  νησάκια μεταξύ Αμοργού και Νάξου, αποτελούν τις Μικρές Κυκλάδες. Αυτά είναι: το πάνω και κάτω Κουφονήσι, η Ηράκλεια, η Σχοινούσα, η Δονούσα και η Κέρος. Η νοσηρότητα του εκπαιδευτικού μας συστήματος φάνηκε και από το ότι όλοι οι μαθητές μου (τελειόφοιτοι Λυκείου) άκουγαν για πρώτη φορά(!!!) τα περισσότερα από τα παραπάνω ονόματα νησιών. Και για να μην αδικήσω τους νέους μας, είμαι πεπεισμένος ότι η άγνοια θα ήταν ίδια  και για τους πρεσβυτέρους (… «υπάρχει μία άγνωστη Ελλάδα και τη θέλουμε»… ή …. «η άγνωστη Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες» …τι ωραία που θα ήταν ως κομματικά συνθήματα!!!)

Κέα (Τζια) 37ο39 56.81Ν – 24ο19 31.23E (sailing race)
Σαν βγεις στον πηγαιμό για τον Ξυλοφάγο ή Cavo Duro (: δύσκολο ακρωτήρι), έτσι ονόμαζαν, κάποτε,  το σημερινό Κάβο Ντόρο,  το πρώτο ασφαλές αγκυροβόλιο που θα συναντήσεις είναι η Κέα (γνωστή και ως Τζια). Το λιμάνι της απέχει 40 μίλια από τον Πειραιά και, μόλις, 16 μίλια από το Λαύριο. Η περίμετρος του νησιού ανέρχεται στα 85 χιλιόμετρα, ενώ η συνολική επιφάνεια του (σε σχήμα σταγόνας) καλύπτει 131 τετραγωνικά χιλιόμετρα (κατά σύμπτωση, η συνολική επιφάνεια της Ελληνικής Επικράτειας ανέρχεται στα 131.000 τετρ. χιλιομ). Βορειοδυτικά βρίσκεται ο κόλπος του Αγίου Νικολάου (ένα από τα μεγαλύτερα φυσικά λιμάνια της Μεσογείου), ενώ λίγο πιο ανατολικά βρίσκεται ο κόλπος του Οτζιά που είναι ανοιχτός στο βοριά. Στα νοτιοδυτικά διαγράφεται ο κόλπος Κούνδουρος. Καθώς και οι όρμοι Πόλες και Σπαθί στα Ανατολικά και Ποίσσες στα δυτικά. Όταν θα περιπλεύσετε το νησί φαίνεται από παντού η κορυφή του προφήτη Ηλία (με υψόμετρο 568μ)

Κείον το νόμιμον
Ήμουν μικρό παιδί, όταν πρωτοάκουσα (και τρομοκρατήθηκα) για ένα νόμο του νομοθέτη Αριστείδη, ένας από εφτά σοφούς της αρχαιότητας, που καταγόταν από την Κέα, και έγινε γνωστός για τους αυστηρούς νόμους που θέσπισε. Ένας από τους νόμους ήταν το «Κείον το  νόμιμον». Σύμφωνα με το νόμο του Αριστείδη όσοι έφταναν στο 70ο έτος της ηλικίας τους ήταν υποχρεωμένοι να αυτοκτονήσουν πίνοντας το κώνειο. Φαίνεται ότι τα γερατειά, ακόμα και τότε, όπως και σήμερα, βάραιναν το οικονομικό σύστημα των πόλεων και για αυτό τους ξαπόστελναν με το κώνειο: «Ο πολίτης έπρεπε να πεθαίνει μόλις οι πνευματικές και σωματικές δυνάμεις του δεν μπορούσαν να είναι ωφέλιμες στην πολιτεία.. Όταν συνέβαινε αυτό, ο πολίτης έπρεπε να εξηγήσει στους άρχοντες της πολιτείας, τους λόγους της απόφασης τους και τότε του δινόταν η άδεια της αυτοκτονίας. Έπειτα, ο πολίτης περιστοιχισμένος από τους συμπολίτες του, σαν να έκανε οικογενειακή γιορτή και σαν να εκτελούσε το στερνό του καθήκον, πρόθυμα αυτοκτονούσε με κώνειο, από το  φυτό Μανδραγόρα» (λέτε να παραδειγματιστεί η κυβέρνηση και να λύσει, άρδην, το ασφαλιστικό μας πρόβλημα;)

Η εξήγηση των Μελτεμιών των Κυκλάδων (κατά τη μυθολογία)
Βέβαια, η Ιστορία της Κέας αναβλύζει από τη μυθική περίοδο (στην περιοχή Κεφάλα τα αρχαιολογικά ευρήματα χρονολογούνται από το 4000π.Χ.), όταν ακόμα το όνομα της ήταν Υδρούσα, λόγω της πλούσιας και πυκνής βλάστησης και των άφθονων υδάτων και γι αυτό ήταν το αγαπημένο νησί των νυμφών. Κάποια μέρα, όμως, εμφανίστηκε ένα λιοντάρι (απ΄εδω ο φημισμένος Λέων της Κέας) και άρχισε να τις κυνηγάει. Οι νύμφες έφυγαν και τότε το λαμπρότερο αστέρι του ουράνιου θόλου, ο Σείριος, κατάκαιε τη γη της Υδρούσας, αλλά και όλων των Κυκλάδων. Τότε ήρθε στην Κέα ο Αρισταίος (γιος του Απόλλωνα),  επικεφαλής των Αρκάδων, και πρόσφερε θυσίες προς τιμή του Ικμαίου Διός, θεού της βροχής. Οι Θεοί εξευμενίστηκαν, και η ξηρασία άρχισε να μειώνεται. Από τότε και κάθε χρόνο πνέουν βόρειοι άνεμοι (μελτέμια), επί 40 μέρες την περίοδο που λάμπει ο αστερισμός Μεγάλος Κυνός στον οποίο ανήκει ο Σείριος. Ο Αρισταίος, εγκαταστάθηκε στην Υδρούσα, αλλά φαίνεται ότι τον παραμέρισε ο ήρωας Κέως (ετεροθαλής αδελφός του Αρισταίου). Από τον Λοκρό ήρωα Κέω θα πάρει το όνομα του το νησί (> Κέως > Κεωω > Κέα >Τζια). Στους Ιστορικούς Χρόνους η Κέα γνώρισε σημαντική ακμή και αποτελούνταν από τέσσερεις αυτόνομες πόλεις: Ιουλίς, Καρθαία, Καρησσία, Ποιήεσσα. Η Κέα ήταν  πατρίδα των ποιητων: Σιμωνίδη και Βακχυλίδη, του σοφιστή Πρόδικου, του φιλοσόφου Αρίστωνα.

Οι  Θαλασσόλυκοι του Σαββατοκύριακου
Οι  Θαλασσόλυκοι του Σαββατοκύριακου, με ιστιοπλοϊκά ή φουσκωτά σκάφη, γνωρίζουν πολύ καλά τη ρότα για τη Τζιά. Οι περισσότεροι αναζητούν το σπάνιο, πλέον, «μαυρούδι», το φημισμένο ντόπιο μαύρο κρασί, και τα τοπικά εδέσματα όπως “πασπαλάς” (χοιρινό με αυγά και ντομάτα), “λόζα” (παστό χοιρινό), αστακομακαρονάδα, αχινοσαλάτα και άλλα. Η κοσμοσυρροή  κατά τα Σαββατοκύριακα είναι αφόρητη. Αφόρητη, επίσης, είναι η διάθεση ορισμένων για επίδειξη πλούτου μέσα από τα πλεούμενα, που δεν έχει να κάνει τίποτα με τη σεμνότητα και την απλότητα των «παιδιών της θάλασσας». Φαίνεται ότι κανένας δεν πήρε στα σοβαρά (και πως θα μπορούσε να γίνει, αφού δεν τον διάβασε ποτέ!!) τον ντόπιο Λυρικό ποιητή, τον Σιμωνίδη, που κάποιοι γαλήνιοι θαλασσινοί λένε ότι τον βλέπουν να τριγυρνά, κάθε που ξημερώνει.

“Eίσαι άνθρωπος, και γι’ αυτό ποτέ μην πεις τι μέλλει αύριο
να συμβεί, μήτε να προβλέψεις, σαν δεις κανέναν να ευτυχεί,
πόσον καιρό θα κρατήσει αυτό. Γιατί τόσο γοργό σαν την
αλλαγή της μοίρας δεν είναι ούτε το φτερούγισμα
της μακρόπτερης μύγας”.(Σιμωνίδης, ο Κειος 556 – 469π.Χ)

To άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στα περιοδικά Σκάφος και yachts motor and sailing