Απορριπτόμενα αλεύματα: ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα των θαλασσών.

24grammata.com/ Φύση

Τουλάχιστον 7, 3 εκατ. τόνοι ψαριών, ετησίως, αλιεύονται και ξαναπετιώνται, ημιθανή, στη θάλασσα.

γράφει ο Γιώργος Δαμιανός (το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Ψάρεμα)

Οι κατά προσέγγιση αριθμοί

Πρόσφατα έλαβα ταχυδρομικώς την πράσινη Βίβλο της μεταρρύθμισης της κοινής αλιευτικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ξαφνικά…τρόμαξα: βγήκα από τον οίστρο του ρομαντικού και ψυχοθεραπευτικού ψαρέματος μας και συνειδητοποίησα, για μια ακόμα φορά, ότι το ψάρεμα είναι αριθμοί (εικονικοί ή κατά προσέγγιση), επιχειρήσεις, επαγγελματίες που πρέπει να ζήσουν με αξιοπρέπεια, διεθνές εμπόριο (και, μάλιστα, δύσκολο εμπόριο, αφού τα προϊντα είναι ιδιαίτερα ευάλωτα) και κουστουμαρισμένους πολιτικούς ή πολιτικάντηδες που αποφασίζουν για το μέλλον όλων μας.

Άνθρωποι με σοβαρή, ίσως, επιστημονική κατάρτιση συνέταξαν και τύπωσαν εκατοντάδες σελίδες μιας πανάκριβης έκδοσης για να παρουσιάσουν απόψεις που στηρίζονται σε υποθετικά στοιχεία. Για παράδειγμα: παρουσιάζουν τον όγκο των εκφορτώσεων στα λιμάνια της Ελλάδας σε 96.016 τόνους (έτος 2006). Αν, βέβαια, βγητε και ρωτήσετε τους επαγγελματίες ψαράδες για το πότε συμπλήρωσαν το ημερολόγιο σκάφους ή για το πότε συνόδευσαν με πραγματικά παραστατικά την παραγωγή τους, θα βάλουν τα γέλια και θα σας πουν ότι οι αριθμοί που δηλώνονται είναι αποτέλεσμα της έμπνευσης του επαγγελματία διατηρώντας, βέβαια, κάποια συνέπεια με τις δηλώσεις προηγουμένων ετών. Αν διαβάσετε την πράσινη βίβλο της Ε.Ε. θα μάθετε, επίσης, ότι στην Ελλάδα είναι δηλωμένοι 33.795 άνδρες και 3.906 γυναίκες που έχουν ως κύρια απασχόληση την αλιεία. Αν σας φαίνονται αλλόκοτοι τούτοι οι αριθμοί πρέπει να κατανοήσετε ότι στους συγκεκριμένους αριθμούς συμπεριλαμβάνονται όχι μόνο όσοι θαλασσοπνίγονται αλλά και όσοι ασχολούνται στην επεξεργασία, το μάρκετινγκ, τη διανομή και την υδατοκαλλιέργεια.Δηλαδή, κατά τους γραφειοκράτες των Βρυξελλών, ο Βαγγέλης, ο ψαράς, από τα Πολιτικά της Εύβοιας, και ο διαφημιστής της υδατοκαλλιέργειας «τάδε» έχουν κοινό όραμα, κοινούς φόβους και ανάγκες.

Αυτοί οι αυθαίρετοι αριθμοί, που για τους γραφειοκράτες μας είναι έγκυροι, καθιστούν την Ευρωπαϊκή Ένωση τον τρίτο μεγαλύτερο παράγωγό προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας στον κόσμο μετά την Κίνα και το Περού(;!). Στην Ε.Ε.παράγεται το 4,4% (;) της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής. Ο μεγαλύτερος παραγωγός της Ε.Ε. (αλιεία και υδατοκαλλίεργεια είναι η Ισπανία (1.005.788 τόνοι), ενώ η Ελλάδα καταλαμβάνει την 11 θέση με 209.869 τόνους (οι αριθμοί αφορούν το έτος 2006). Παντως, το πιο πετυχημένο σχόλιο το είπε ένας θαλασσόλυκος, όταν του έδωσα να διαβάσει τα παραπάνω στοιχεία: «αν ο καπετανιος χαράξει κατα προσέγγιση πορεία, με μια μικρή απόκλιση, θα αποπλεύσει από τη Ρόδο και αντι να φτάσει στον Πειραιά θα φτάσει στη Μασσαλία». Κάπως έτσι είναι και η πορεία που χαράζουν οι γραφειοκράτες μας με τους κατα προσέγγιση αριθμούς τους.

Η κατανάλωση

Ίσως από τους πιο αξιόπιστους αριθμούς θα μπορούσε να ήταν ο όγκος των αλιευμάτων που καταναλώνεται. Αλλά σε τούτο το σημείο η Ε.Ε. δε δίνει απόλυτους αριθμούς (για να μη γίνει η σύγκριση των αριθμών ανάμεσα στην αλίευση και την κατανάλωση;) αλλά την ποσοστιαία κατα κεφαλήν κατανάλωση προϊόντων αλιείας (Kg/κεφαλή) κατά το έτος 2003. Στην Ε.Ε. η μέση κατανάλωση ψαριού είναι 21,4 κιλά/ατομο/έτος, ενώ παγκοσμίως η μέση κατανάλωση ανέρχεται στα 16,1 κιλά. Ωστόσο και αυτός ο μέσος όρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ασαφής, αφού αποκρύπτει τεράστιες αποκλίσεις. Για παράδειγμα στην πρώτη θέση παρουσιάζεται η Πορταγαλία με 56,9 κιλά/άτομο/ετησίως, η Ελλάδα, κάπου στη μέση, με 22 κιλά/άτομο/ετησίως και τελευταία η Ρουμανία με 3,9 κιλά/άτομο/ετησίως. Ξαναβλέποντας τους αριθμούς ένας αφελής ερασιτέχνης ψαράς, όπως εγώ, θα έλεγε ότι οι Πορτογάλοι, ακόμα και τα βρέφη, τρώνε τουλάχιστον ένα κιλό ψάρι κάθε εβδομάδα του έτους!!!

Απορριπτόμενα αλιεύματα

Εκείνο, όμως, που είναι εφιαλτικό είναι το ποσοστο των απορριπτόμενων αλιευμάτων. Και γίνεται ακόμα πιο εφιαλτικό αν κάποιος αναλογιστεί ότι στην πραγματικότητα αυτός ο αριθμός μπορεί να είναι πολλαπλάσιος. Στο Βόρειο Ανατολικό Ατλαντικό ωκεανό, 1.332.000 τόνοι αλιευμάτων πέτονται στη θάλασσα και ουσιαστικά πρόκειται για μια ασύλληπτη ποσότητα ψαριών που καταστρέφονται δίχως λόγο και αιτία. Η ποσότητα αντιστοιχεί στο 13% των συνολικών αλιευμάτων της περιοχής. Και βέβαια κανένας επαγγελματίας δεν κάθεται ούτε να ζυγίσει με ακρίβεια, αλλά ούτε και να δηλώσει σε επίσημα παραστατικά τα ψάρια που πέταξε στον ωκεανό. Στη Μεσόγειο και τη Μαύρη θάλασσα τα απορριπτόμενα αλιεύματα ανέρχονται σε 180.000 τόνους (περίπου το 5% των συνολικών αλιευμάτων). Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του FAO τα απορριπτόμενα αλιεύματα σε παγκόσμιο επίπεδο αγγίζουν, σε βάρος, το 8% των συνολικών αλιευμάτων, που αντιστοιχεί κατά μέσο όρο σε 7,3 εκατομμ. τόνους ετησίως (και να σκεφτείτε ότι στην Ελλάδα υπάρχουν άνθρωποι, που πλήρωσαν πρόστιμο, επειδή το Λιμεναρχείο βρήκε στην ερασιτεχνική βαρκούλα τους εννέα χταπόδια;) Ο κοινός νους δεν μπορεί να χωρέσει αυτη την ασκοπη, αδικαιολόγητη, ανεύθυνη σφαγή.

Γιατί ξαναπετάνε στη θάλασσα ορισμένα είδη ψαριών; Γιατί απλούστατα δεν υπάρχει επαρκής ζήτηση ή υπάρχει χαμηλή τιμή για ορισμένα είδη ψαριών, που έτυχε να πιάσει στα δίχτυα του ο ψαράς. Και επειδή δεν επιθυμεί να φορτώσει το πλοίο του με φτηνό ψάρι το πετά στη θάλασσα, νεκρό ή ημιθανές, με την ελπίδα να αλιεύσει κάποιο εμπορικότερο είδος. Μία ακόμα αναπόφευκτη αιτία της απόρριψης είναι η εφαρμογή ελαχίστων μεγεθών ιχθύων. Ο κάθε κοινος νους θα μπορούσε να συνειδητοποιήσει τις επιπτωσεις αυτής της αδικης σφαγης των μικρων ψαριων για όλοκληρη τη θάλασσα, αλλά και για την επαγγελμτική επιβιωση των ψαράδων, αν και δυστυχώς, δεν μπορούν να δοθούν εφικτές λύσεις για την αντιμετωπιση του προβλήματος. Ίσως η πιο ρεαλιστική λύση είναι η προσαρμογή των αλιευτικών εργαλείων, ώστε να μη παγιδεύονται στα δίχτυα τα απειλούμενα είδη ή τα μικρά ψαράκια

Ο ερασιτέχνης ψαρας και τα απορριπτομενα αλιεύματα

Το θλιβερό γεγονός των 7,3 εκατ. τόνων ψαριών που καταστρέφονται άσκοπα, κάθε χρόνο, στη λογική του μέγιστου δυνατού κέρδους είναι ένα έγκλημα με τεράστιες οικολογικές προεκτάσεις σε ολόκληρο το οικοσύστημα. Αυτό, όμως δε δίνει καμία δικαιολογία σε μας τους ερασιτέχνες ψαράδες να κρατάμε τα μικρά ψαράκια που άθελα μας πιάνονται στο αγκίστρι μας. Αναμφισβήτητα η αντίδραση μας πρέπει να είναι ταχύτατη και αποφασιστική, ώστε να επιστρέψει το ψάρι ζωντανό στη θάλασσα.

Είναι, όμως, υποκρισία και αποπροσανατολισμός να κατηγορείται ο παράκτιος ερασιτέχνης ψαράς ότι δήθεν δημιουργεί οικολογικό πρόβλημα, επειδή άθελα του ίσως και να ψαρέψει καμία πέρκα ή κοκοβιό ή καμία τσιπούρα κάτω από τα επιτρεπόμενα όρια.Είναι διαφορετικό πράγμα να ευσθητοποιείται ο ερασιτέχνης ψαράς και διαφορετικό να στοχοποιείται, συστηματικά, ως ο κύριος υπαίτιος του οικολογικού προβλήματος.

Βιβλιογραφια

1. Μεταρρύθμιση της κοινης αλιευτικής πολιτικής, πράσινη βίβλος,Ε.Ε
2. Κοινή αλιευτική πολιτική, οδηγός χρήστη, Ε.Ε
3. Ανακοίνωση επιτροπής: COM (2007) 136 τελικό της 28^ης Μαρτίου 2007
4. Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιων της Επιτροπής SEC (2007) 380 της 28^ης Μαρτίου 2007
5. http://europa.eu