Η ιστορία της Ατομικής Ενέργειας Α

24grammata.com/ επιστήμη

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

γράφει ο Γιώργος Δαμιανός

το άρθρο συνεχίζεται: Β. Γάλλοι και Ιταλοί επιστήμονες,

Γ. Γερμανοί επιστήμονες,

Δ. Αμερικανοί επιστήμονες και πυρηνική βόμβα.

• Το χρέος του επιστήμονα
• Λίγα λόγια για τους πρωταγωνιστές. Ποιοi ήταν οι: Φέρμι, Ποντεκόρβο, Μαγιοράνα, ο Χαν, Μέιτνερ,κ.ά.

Ποιο είναι το χρέος του επιστήμονα; Ποια είναι η δύναμη της γνώσης; Πότε η γνώση ελευθερώνει τους ανθρώπους; Αν δεν πρόκειται να κερδίσουμε, λεφτά ή δόξα, γιατί είμαστε πρόθυμοι να υπηρετήσουμε το «Κακό»;
Το «μυαλό» ή οι κοινωνικές επιλογές καθορίζουν τη σταδιοδρομία του επιστήμονα (περίπτωση Fuchs);
Τι θα ήταν η Αμερική χωρίς τον Fermi και τον Οppenheimer;
Ο Χίτλερ νικήθηκε, μόνο,  από τα όπλα των Συμμάχων ή από τον Γερμανό Χημικό Otto Hahn , ο οποίος πέτυχε το 1938, τη σχάση του πυρήνα, αλλά αρνήθηκε να φτιάξει την ατομική βόμβα για λογαριασμό της Ναζιστικής Γερμανίας;
Σε όλες αυτές τις ερωτήσεις (και άλλες πολλές) θα πάρουμε ερεθίσματα ή ψήγματα απαντήσεων, αν παρακολουθήσουμε το πως «γεννήθηκε» η ατομική ενέργεια και, δυστυχώς, η βόμβα στη δεκαετία  1934 – 1945

Λίγα Λόγια για τους πρωταγωνιστές

Enrico Fermi (Φέρμι, 1901 – 1954). Σε ηλικία 37 ετών έλαβε το Νόμπελ Φυσικής. Πρωτεργάτης της πυρηνικής σχάσης και του πυρηνικού αντιδραστήρα. Πέθανε σε ηλικία 53 ετών (καρκίνος στομάχου, ίσως λόγω της υερβολικής εκθεσης του στη ραδιενέργεια). Το χημικό στοιχείο Φέρμιο ( Fm, ατ.αρ. 100) φέρει το όνομα του, καθώς και η μονάδα μέτρησης Fermi (10-15 m)

Bruno Pontecorvo (Ποντεκορβο, 1913 – 1993) Θεωρείται ο άνθρωπος που βοήθησε τους Σοβιετικούς. Αν και ήταν και αυτός Εβραίος στο θρήσκευμα, δεν ακολούθησε τους ομόθρησκους  του στη Δύση ή καλύτερα δεν τον δέχτηκαν οι Αμερικανοί, λόγω των κομμουνιστικών του απόψεων. Θα συνεργαστεί στην αρχή με τους Άγγλους (με σκοπό να κατασκευάσουν την αγγλική ατομική βόμβα), αλλά το 1950  θα διαφύγει στη Ρωσία, όπου θα παραμείνει κρυμμένος ως το 1955. Στην Αγγλία, ακόμα τότε,  ήταν νωπή η  προδοσία του Klaus Fuchs (1911 – 1988). Ο Fuchs, αν και ήταν Γερμανικής καταγωγής, εργαζόταν για την κατασκευή της ατομικής βόμβας των Άγγλων. Θα προδώσει (1944) τα σχέδια της βόμβας στους Σοβιετικούς (χωρίς τη βοήθεια του, οι Σοβιετικοί θα είχαν αργήσει υπερβολικά να κατασκευάσουν τη βόμβα). Θα μείνει σε φυλακή της Αγγλίας από το 1950  μέχρι το 1959 και μετά θα επιστρέψει στην Α. Γερμανία. O Fuchs, πριν την προδοσία,  εθεωρείτο ο μεγαλύτερος φυσικός μετά τον Αϊνστάιν (βλέπετε, η σταδιοδρομία του καθενός δεν εξαρτάται μόνο από τις γνώσεις του, αλλά και από τις επιλογές του).

Ettore Majorana, (Μαγιοράνα, 1913 – εξαφανίστηκε το 1938). Από τους πρωτοπόρους της ομάδας των Ιταλών. Εξαφανίστηκε μυστηριωδώς το 1938. Για τα αίτια της εξαφάνισης του έχουν ακουστεί πολλά, όπως: επιστημονική κατασκοπεία, μοναχισμός, αυτοκτονία. Στην Ιταλία, η ζωή του, ακόμα και σήμερα, έχει καταντήσει λαϊκό ρομάντζο. Μέχρι και στο αντίστοιχο τηλεοπτικό «φως στο τούνελ» ( το 1996!! ) τον έψαχναν.

Lise Meitner, Μέιτνερ, 1878 – 1968). Η μόνη γυναίκα ανάμεσα στους πυρηνικούς  επιστήμονες. Εξαιτίας της μαθεύτηκαν στην Αμερική τα αποτελέσματα της έρευνας του Hahn. Προτάθηκε τρεις φορές για το βραβείο Νόμπελ, αλλά ποτέ δεν της το έδωσαν. Το χημικό στοιχείο Μειτνεριο (Μt, ατ. αρ. 109) φέρει το όνομα της

Otto Hahn ( Χαν, 1879 – 1968) Ο «Πατέρας της Πυρηνικής Χημείας», Νόμπελ Χημείας 1944. Η στάση ζωής του Χαν είναι ένα λαμπρό παράδειγμα για όλους τους επιστήμονες (η βιογραφία του,ίσως, θα έπρεπε να είναι “ευαγγέλιο” για τον κάθε νέο πτυχιούχο, σήμερα). Ανακάλυψε τη διάσπαση του ατόμου (τη σχάση του πυρήνα), αλλά γνωρίζοντας τη σημασία της δεν την παρέδωσε στον Χίτλερ. Η συνάδελφοι του στην Αμερική πίστευαν ότι θα συνεργαστεί με τη Χιτλερική Γερμανία, που, όπως και να το κάνουμε, ήταν πατρίδα του. Προτίμησε να δει την πατρίδα του κατεστραμμένη, διαμελισμένη, ηττημένη, αλλά δεν έδωσε τις γνώσεις του στην υπηρεσία του “Κακού”. Αλήθεια τι θα έκανε, ο καθένας από μας, στη θέση του; Τελικά, ο Χαν θα βγει και «γδαρμένος» απ όλη αυτή την υπόθεση. Το 1945, και ενώ βρισκόταν στο Λονδίνο, θα συλληφθεί ως συνεργάτης των Ναζιστών. Θα ελευθερωθεί ένα χρόνο αργότερα.

Robert Oppenheimer (Οπενχεϊμερ, 1904 -1967). Ο βασικός υπεύθυνος για την κατασκευή της  πυρηνικής βόμβας. Το 1954 εναντιώθηκε στην κατασκευή της βόμβας Υδρογόνου και οι Αμερικανοί του αρνήθηκαν κάθε πρόσβαση στο πυρηνικό πρόγραμμα (αφού, πρώτα, ταλαιπωρήθηκε σε ατελείωτες «στημένες» δικαστικές διαμάχες, γιατί στα νιάτα του είχε εκφράσει φιλοσοσιαλιστικές απόψεις)

Ενδεικτική βιβλιογραφία
1.Conoscere Fermi a cura di Bernardini – Bonolis.Ed.compositori 2001
2.Fermi, un fisico da via Panisperma all America, Michelangelo Maria, Le scienze
3.“Il lungo Freddo”, Storia di Bruno Pontecorvo, Mirian Marfai, Milano 1992
4.The greatest power on earth, Ronald Clark, Sidwick & Jackson, London, 1980
5.The story of atomic energy, Laura Fermi, Random House, New York, 1962

Την επιστημονική διόρθωση έκανε ο Φυσικός Στέλιος Αναστόπουλος και η Χημικός Σίλια Στασινοπούλου