Επανάσταση 1821-1828: Ο Τύπος στον Αγώνα

24grammata.com/ ιστορία
γράφει η Ανδρονίκη Π. Χρυσάφη
Τα έντυπα του Αγώνα δεν αποτελούσαν μόνο μέσο πληροφόρησης, αλλά και κατευθυντήρια όργανά του. Από νωρίς, όσοι ασχολήθηκαν με την προετοιμασία της Επανάστασης είχαν συνειδητοποιήσει τη σημασία του Τύπου. Ο ίδιος ο Κοραής τούς συμβούλεψε για τη σύσταση εφημερίδας «εις διάδοσιν ειδήσεων». Ο Τύπος της εποχής αντιλήφθηκε τον ρόλο του και τον απασχόλησαν ζητήματα όπως η λειτουργία του κράτους, η μορφή του πολιτεύματος, η ελευθεροτυπία, οι καταχρήσεις και οι αυθαιρεσίες.

Οι πρώτες εφημερίδες ήταν χειρόγραφες. Αντιγραφείς αναπαρήγαγαν το πρώτο φύλλο και στους τόπους όπου έφθαναν τα φύλλα άλλοι αντιγραφείς αναλάμβαναν να το ξαναγράψουν και να τα στείλουν ακόμα μακρύτερα. Οι δυσκολίες αυτού του εγχειρήματος είναι φανερές, καθώς δεν υπήρχε οργανωμένο ταχυδρομείο. Η πρώτη χειρόγραφη εφημερίδα ήταν η Εφημερίδα του Γαλαξιδίου, η οποία κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 1821. Ακολούθησε η Εφημερίς Αιτωλική, η οποία εκδόθηκε τον Αύγουστο του 1821 στο Μεσολόγγι και Ο Αχελώος, που εκδόθηκε τον Φεβρουάριο του 1822 στο Βραχώρι (Αγρίνιο) με υπότιτλο «Εφημερίς Πολιτική της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος», και αποτελούσε κατά κάποιον τρόπο επίσημο όργανο της Διοίκησης. Και οι τρεις αυτές χειρόγραφες εφημερίδες είχαν βραχύ βίο. Οι ανάγκες του Αγώνα όμως επέβαλαν έντυπες εφημερίδες που να κυκλοφορούν σε μεγαλύτερο αριθμό αντιτύπων και να φτάνουν στο εξωτερικό. Τον Ιούνιο του 1821 ο Δ. Υψηλάντης και ο Αλ. Μαυροκορδάτος έφεραν μαζί τους τα πρώτα πιεστήρια του Αγώνα. Το πιεστήριο του Υψηλάντη εγκαταστάθηκε σε ένα τζαμί στην Καλαμάτα και εκεί την 1η Αυγούστου 1821 εκδόθηκε η πρώτη έντυπη εφημερίδα του Αγώνα, η Σάλπιγξ Ελληνική, με συντάκτη τον Θεόκλητο Φαρμακίδη, από τους λίγους Έλληνες που είχαν δημοσιογραφική πείρα. Κυκλοφόρησαν μόνο τρία τεύχη της εφημερίδας, καθώς παραιτήθηκε ο συντάκτης της και έκλεισε άδοξα η πρώτη προσπάθεια του Τύπου κατά την Επανάσταση. Το 1824 όμως νέα τυπογραφεία έφτασαν στην Ελλάδα από τα φιλελληνικά Κομιτάτα του Λονδίνου και του Παρισιού και αναπτύχθηκε η εφημεριδογραφία. Τη χρονιά αυτή εκδόθηκαν τα Ελληνικά Χρονικά στο Μεσολόγγι, η Εφημερίς των Αθηνών στην Αθήνα με εκδότη τον Γ. Ψύλλα και Ο Φίλος του Νόμου στην Ύδρα με συντάκτη τον J. Chiappe, η πιο μακρόβια εφημερίδα του Αγώνα (10/09/1824–27/05/1827), που αποτέλεσε το επίσημο όργανο της Διοίκησης μέχρι να εκδοθεί Η Γενική Εφημερίς της Ελλάδος. Αυτή κυκλοφόρησε από το 1825 έως το 1832, αρχικά με εκδότη τον Θ. Φαρμακίδη, ο οποίος ορίστηκε από τον Μαυροκορδάτο ως ο «εφημεριδογράφος της διοικήσεως», και από το 1827 τον Γ. Χρηστίδη. Εκδιδόταν πότε στο Ναύπλιο και πότε στην Αθήνα και θεωρείτο η εγκυρότερη και αρτιότερη εφημερίδα της εποχής της, με πολυάριθμο επιτελείο συνεργατών. Τα έτη 1828–9 κυκλοφόρησε στην Ύδρα από τον J. Chiappe και η γαλλόφωνη εφημερίδα L’ Abeille Grecgue, ενώ στο νησί, τέλος, εκδόθηκε το 1827–8 και η Ανεξάρτητος Εφημερίς της Ελλάδος από τον Υδραίο ναυτικό Π. Παντελή, φίλο του Κουντουριώτη. Πλούσια σε ειδησεογραφία, καυτηρίαζε τους φιλόκερδους κοτζαμπάσηδες, και εξαιτίας των αντιδράσεων που προκάλεσε σταμάτησε η έκδοσή της. Επανεκδόθηκε το 1842.

www.arxeioskiatha.gr